Friday, May 27, 2011

Ο ΥΠΝΟΣ ΤΩΝ ΑΓΑΛΜΑΤΩΝ, του Νίκου Διακογιάννη, εκδ.Καλέντη

Με μεγάλη χαρά υποδεχόμαστε το καινούργιο μυθιστόρημα του Νίκου Διακογιάννη «Ο ύπνος των αγαλμάτων» από τις εκδόσεις Καλέντη. Για μένα που παρακολουθώ την λογοτεχνική πορεία του Νίκου εδώ και χρόνια κaι είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω τα δύο προηγούμενα βιβλία του , αυτό το μυθιστόρημα ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Γιατί θεωρώ ότι αποτελεί ένα ποιοτικό άλμα του συγγραφέα από την απλή πεζογραφική γραφή στην ποιητική μετουσίωση . Αυτό καθ ΄ αυτό το θέμα του άλλωστε είναι εξ ορισμού ποιητικό. Τα αγάλματα αποτελούσαν πάντα σύμβολα του κάλλους , του υπερβατικού και του αιώνιου, είδωλα που στέκονταν πέρα απ΄ το χρόνο και ενσάρκωναν το άφθαρτο και το ιδανικό .Περιέργως η πέτρα , ή μάλλον το μάρμαρο ταιριάζει περισσότερο στο άυλο πνεύμα , απ΄ ό,τι το ευάλωτο ανθρώπινο σώμα. Αν ζούσαμε λοιπόν αιώνια , ίσως να ήμασταν πέτρινοι .

Ωστόσο το θέμα αγάλματα είναι εξαιρετικά δύσκολο στην πεζογραφία πολύ δυσκολότερο μάλιστα απ΄ ό,τι στην ποίηση. Γιατί στην ποίηση χρησιμοποιείται συμβολικά και με ελλειπτικό λόγο , ενώ σ΄ ένα μυθιστόρημα πρέπει να τα εξηγήσεις όλα λεπτομερώς κινούμενος στα όρια της συμβατικής λογικής , ή τουλάχιστον τηρώντας κάποιους όρους εξιστόρησης που θέτεις ο ίδιος απ΄ την αρχή και γίνονται αποδεκτοί απ΄τον αναγνώστη .΄Όταν συζητούσαμε λοιπόν για το βιβλίο με τον Νίκο στα πρώτα στάδιά γραφής του , ομολογώ πως είχα κάποιες επιφυλάξεις ως προς το τελικό αποτέλεσμα , γιατί λογοτεχνικά κείμενα που πραγματεύονται ποιητικά και συμβολικά θέματα έxoυν γραφτεί κατά κόρον στο παρελθόν κι έχουν γραφτεί καλά , ή αν δεν έχουν γραφτεί τότε ο συγγραφέας αναλαμβάνει το ρίσκο να κινηθεί σε δύσβατες περιοχές .

Ωστόσο ο Νίκος Διακογιάννης τόλμησε το εγχείρημα , άγγιξε ένα πολύ δύσκολο θέμα και το έφερε σε πέρας και απ΄ αυτή την άποψη είναι αξιέπαινος. Για να έρθω όμως στην υπόθεση του μυθιστορήματος : Τι σημαίνουν οι καταστροφές έργων τέχνης που σημειώνονται στο Μουσείο της Ακρόπολης και στο Λούβρο; Γιατί καταστράφηκε ο Δαυίδ του Μιχαήλ Αγγέλου στη Φλωρεντία και η Γοργόνα στην Κοπεγχάγη; Γιατί έσπασαν τα φτερά απ΄ τη Νίκη της Σαμοθράκης ; Γιατί ‘ενας Κούρος άρχισε να αποσυντίθεται ξαφνικά στο μουσείο της Ακρόπολης..Και ποιος φταίει γι΄ αυτές τις καταστροφές ; Οι μυστικές εταιρείες , οι αιρέσεις; η διεθνής τρομοκρατία; Ο συλλογικός παραλογισμός του πλανήτη; Ή οι εμμονές ενός μεταφραστή του Σαραμάγκου , που είναι εν προκειμένω και ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Μια παρέα νεαρών παρακολουθεί την καταστροφή των αγαλμάτων σε διαφορετικά μουσεία και τόπους του πλανήτη για να βιώσουν τις οδυνηρές και καταιγιστικές συνέπειες που συνοδεύουν το ανεξήγητο αυτό φαινόμενο

Στην εν λόγω ιστορία ο Νίκος Διακογιάννης λοιπόν ξυπνάει τα αγάλματα για να τα στρέψει απέναντι στην ανθρώπινη αλαζονεία , ενώ στη συνέχεια μεταμορφώνει τους ανθρώπους σε αγάλματα για να υπαινιχθεί τη νάρκη στην οποία γλιστράει η ανθρώπινη ψυχή στο σύγχρονο κόσμο . Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε αγάλματα μέσα από μια σειρά εφιαλτικών γεγονότων που όμως έχουν αντίκρισμα στην καθημερινή πραγματικότητα . Το έργο είναι αλληγορικό , ένα μεταφυσικό παραμύθι που εξελίσσεται σε θρίλερ για να στηλιτεύσει τις κακοδαιμονίες των σύγχρονων κοινωνιών αλλά και του ανθρώπινου είδους που νοσεί και μεταλλάσσεται μαζί με το φυσικό περιβάλλον και το κλίμα του πλανήτη . Το μυθιστόρημα συλλαμβάνει την παρακμή σε παγκόσμια διάσταση .Με αφορμή τα αγάλματα διαφόρων πολιτισμών που καταρρέουν μαζί με τους συμβολισμούς τους, δείχνει την πανανθρώπινη διάσταση των υπαρξιακών προβλημάτων , θίγοντας όμως παράλληλα και τα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα που ταλανίζουν τον σύγχρονο κόσμο .Το μυθιστόρημα έχει πολλές διαστάσεις και σε καλεί σε πολλαπλές αναγνώσεις κι ερμηνείες , ενώ συχνά βρίσκει κανείς στην πλοκή του , στοιχεία από την κινηματογραφική γραφή . Καθώς το διάβαζα είχα συχνά την αίσθηση ότι έβλεπα μια καλογυρισμένη ταινία τρόμου.

Εκείνο που επίσης με εντυπωσίασε στο μυθιστόρημα είναι η ευρηματικότητα του συγγραφέα , που ακόμα κι όταν φαίνεται ότι συναντάει αδιέξοδα , επινοεί πάντα έναν ευφυή τρόπο να τα υπερπηδήσει και να συνεχίσει απρόσκοπτα το ταξίδι της αφήγησης. ΄Ένα άλλο σημείο επίσης που επεσήμανα είναι η αντοχή του στην ποιητική εξιστόρηση . Δεν είναι εύκολο να διηγηθείς έναν εφιάλτη σε τόσες σελίδες που να μην αφήνει ερωτηματικά , ή να μην ολισθαίνει σε παραδοξολογίες. Γι΄ αυτό τόνισα απ΄ την αρχή ότι το εγχείρημα του Νίκου Διακογιάννη ήταν πολυ δύσκολο και ότι ο συγγραφέας τελικά κέρδισε το στοίχημα της γραφής .

Και για να ξαναγυρίσω στην υπόθεση του βιβλίου , η ιστορία κρύβει εκπλήξεις που έρχονται αλυσιδωτά για τον αναγνώστη και τον οδηγούν σ΄ έναν κόσμο παραμορφωμένο και εφιαλτικό . Οι σκηνές φέρνουν στο νού εικόνες της Αποκάλυψης , αλλά και το μύθο της Μέδουσας που μετατρέπει σε αγάλματα , όσους την κοιτούν κατά πρόσωπο . Μόνο που στο μυθιστόρημα η μεταμόρφωση αυτή είναι μια επιδημία που μεταβάλει τους ζωντανούς σε άψυχες πέτρινες μορφές , χωρίς όμως να τους σκοτώνει . Ο συμβολισμός εδώ είναι σαφής : παραπέμπει σ΄ έναν κόσμο που ζει χωρίς την ψυχή του , χωρίς τις δονήσεις του συναισθήματος , χωρίς να θυμάται και να ονειρεύεται . Οι νεκροζώντανοι που ολοένα πληθαίνουν γύρω μας και μέσα μας , είναι τα αγάλματα που μας στοιχειώνουν και σκοτώνουν την αυθεντική ζωή . Ο συγγραφέας γράφει με φιλοσοφική διάθεση ,ακροβατεί ανάμεσα στην ποίηση και την φιλοσοφία , στο όνειρο και στον εφιάλτη, στον μύθο και στην πραγματικότητα . Εχω την αίσθηση ότι δεν γράφει αλλά κραυγάζει για τα κακώς κείμενα ενός κόσμου που έχει χάσει το νόημα και το σκοπό του . Η χειμερία νάρκη στην οποία πέφτουν οι άνθρωποι καθώς μετατρέπονται σιγά σιγά σε αγάλματα είναι μια καταγγελία της απάθειας που απλώνεται σαν επιδημία και διαβρώνει την ανθρώπινη ψυχή , ακυρώνει τις δυνάμεις της και οδηγεί την ανθρωπότητα σ΄ ένα παγκόσμιο πνευματικό σκοτάδι. Ο κόσμος μετατρέπεται σε κόσμο αγαλμάτων και όλοι κινδυνεύουμε απ΄ αυτό .Είναι ένας σταματημένος κόσμος έξω απ΄ το χρόνο .΄Ενας εφιάλτης απ΄ τον οποίο δεν ξεφεύγει κανείς. Το μυθιστόρημα του Νίκου Διακογιάννη είναι ένα τρομακτικό παραμύθι που όμως απευθύνεται σε ενήλικες .΄Εχει όλους τους όρους του παραμυθιού , την υπέρβαση , την ποιητική γραφή , την αλληγορία και τον μύθο που αν και μοιάζει αρχικά εφιαλτικός , στο τέλος καταλήγει σ΄έναν παρηγορητικό λόγο , σ΄ ένα ριστάρτ του κόσμου μέσα απ΄ την απόλυτη οδύνη , την αίσθηση του τέλους και του θανάτου . Η αφήγηση κλείνει με διαδοχικές ανατροπές που σε μεταφέρουν από το ονειρικό επίπεδο αφήγησης , στο ρεαλιστικό και τελικά στον προσωπικό χρόνο και χώρο των ηρώων που δοκιμάστηκαν , αλλά και συνεχίζουν να δοκιμάζονται , καθώς ο συγγραφέας κλείνει το μάτι στον αναγνώστη αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά για ένα δεύτερο γύρο του εφιάλτη.

Κι αυτό νομίζω ότι είναι ένα από τα πιο δυνατά σημεία του μυθιστόρηματος . Χαίρομαι πολύ όταν γράφονται ποιοτικά έργα σ τον πολύπαθο χώρο της λογοτεχνίας και ο Νίκος Διακογιάννης αυτή τη φορά μας έδωσε ένα ποιοτικό μυθιστόρημα κι ανέβασε τον πήχη όχι μόνο για μας αλλά και για τον ίδιο.Γιατί όταν γράφει κανείς ένα δυνατό μυθιστόρημα , αναλαμβάνει σιωπηρά την υποχρέωση να ξεπεράσει το όριο που ο ίδιος έθεσε με το έργο του και να δώσει την επόμενη φορά κάτι ακόμα καλύτερο .

Όπως και να έχει το πράγμα πάντως ο ύπνος των αγαλμάτων είναι ένα βιβλίο αξιόλογο και άξιο να διαβαστεί και ήδη ακούω από παντού εγκωμιαστικά σχόλια . Επίσης αποδεικνύει ότι ο συγγραφέας του ωριμάζει συνεχώς και κάθε καινούργιο του βιβλίου είναι ένα ποιοτικό βήμα στην έντεχνη γραφή . Σ΄αυτό το έργο του μάλιστα τυχαίνει να συμπίπτω αισθητικά μαζί του καθώς κι εγώ έχω ασχοληθεί με τα αγάλματα σε πολλά από τα ποιήματά μου .Προτείνω λοιπόν ανεπιφύλακτα σε όλους να διαβάσουν το βιβλίο για να απολαύσουν όχι μόνο την ποιητική διάσταση της γραφής του , αλλά και τους βαθύτερους συμβολισμούς γύρω απ΄ την ύπαρξη , τις ανθρώπινες σχέσεις , τον κατακερματισμό της σκέψης , αλλά και την χειμερία νάρκη στην οποία σύρεται η ανθρώπινη ψυχή μέσα στις σύγχρονες παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες .

Κατερίνα Καριζώνη

2 comments:

Νίκος Διακογιάννης said...

Κατερίνα μου, σε ευχαριστώ από καρδιάς για την αγάπη και το ενδιαφέρον σου προς το βιβλίο μου . Περάσαμε υπέροχα στον Ιανό και θα ετοιμάσω το βίντεο που σου υποσχέθηκα, ώστε να το έχεις για την παρουσίαση στη Μάνη. ΚΆΘΕ ΚΑΛΌ ΕΎΧΟΜΑΙ!

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ said...

Σ΄ευχαριστώ πολύ Νίκο.