ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ

Κατερίνα Καριζώνη

Συντάκτης

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Ημερομηνία

22/6/2011

​

Μιλήστε μας για το μυθιστόρημα «Ο χάρτης των ονείρων», εκδόσεις Καστανιώτη.

Το μυθιστόρημα αυτό προέκυψε ως συνέχεια της μακρόχρονης έρευνας που έκανα για την πειρατεία, αλλά και των δύο προηγούμενων βιβλίων που έγραψα. Η χαρτογραφία ήταν συναφής ασχολία με την πειρατεία, γιατί είχε να κάνει με τη θάλασσα . Άλλωστε στην εποχή της Αναγέννησης, όπου τοποθετείται η ιστορία του βιβλίου, η χαρτογραφία σε συνδυασμό με την τυπογραφία που είχε ανακαλυφθεί την ίδια εποχή, εξασφάλιζαν πλούτο και κοινωνική αίγλη σ΄ όσους ασχολούνταν με τους χάρτες και κατείχαν την γνώση των θαλασσίων διαδρομών. Ας σημειωθεί ότι ο Κολόμβος είχε ήδη ανακαλύψει την Αμερική, ο Μαγγελάνος πραγματοποιούσε τον περίπλου της γης και οι μυστηριώδεις κόσμοι των ωκεανών που αποτελούσαν απαγορευμένους και απρόσιτους τόπους του Μεσαίωνα, αποκαλύφτηκαν διευρύνοντας τους ορίζοντες της γνώσης και του εμπορίου. Ωστόσο οι μεταβολές αυτές επηρέασαν και τις πολιτικές εξελίξεις στο Αιγαίο, το οποίο πέρασε σταδιακά από τους Ενετούς στους Οθωμανούς. Μεταξύ των νησιών που γνώρισαν την τρομακτική επέλαση του Μπαρμπαρόσα, του μεγάλου αυτού πειρατή και μετέπειτα ναυάρχου του οθωμανικού στόλου, ήταν και η Πάρος, όπου διαδραματίζεται η ιστορία μου. Ο ήρωάς μου βιώνει τα ταραχώδη γεγονότα της οθωμανικής κατάκτησης, παράλληλα μ΄ έναν εξίσου ταραχώδη έρωτα.

Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, ο Νικόλαος Μοστράτος, είναι ένας νέος που έχει τη ικανότητα να κατασκευάζει χάρτες. Η δεξιότητα ή το χάρισμα έχουν εξασφαλισμένη πάντοτε την επιτυχία;

Όχι βέβαια. Πρέπει να σε βοηθήσουν και οι συγκυρίες. Ο ήρωάς μου -μέσα από ένα ξαφνικό γύρισμα της μοίρας που τον βοηθάει να σωθεί απ΄ τον Μπαρμπαρόσα- , φτάνει στη Βενετία της Αναγέννησης, όπου η χαρτογραφία, αλλά και όλες οι τέχνες και οι επιστήμες γνωρίζουν θεαματική ανάπτυξη. Είναι η χρυσή εποχή της χαρτογραφίας, κατά την οποία εμφανίζονται οι παγκόσμιοι άτλαντες. Μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες ο Μοστράτος διαπρέπει και γίνεται διάσημος. Κι εδώ πρέπει να σας πω ότι στη Βενετία του 16^ου αιώνα ήκμαζε μια ευάριθμη ελληνική κοινότητα που υπήρξε φυτώριο μεγάλων χαρτογράφων και καλλιτεχνών.

Ο Νικόλαος αγαπά την Ευγενία, μια νεαρή αρχόντισσα. Το κοινωνικό χάσμα φτωχού και πλούσιου το γεφυρώνει άραγε η αγάπη;

Νομίζω πως αυτό είναι και το μήνυμα του βιβλίου αλλά μ’έναν πλάγιο τρόπο. Τα κοινωνικά χάσματα ανατρέπονται μέσα από τις έκρυθμες πολιτικές συγκυρίες. Η Ιστορία συχνά εμπαίζει τα κατεστημένα και τις προκαταλήψεις που τα συνοδεύουν. Η Ενετοκρατία που είχε καθιερώσει τα δικά της κοινωνικά πρότυπα και προνόμια στην Πάρο, αλλά και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, ξαφνικά καταλύεται με μοιραίες συνέπειες στις ζωές των ανθρώπων. Η πλούσια δεσποσύνη Ευγενία, η ηρωίδα του βιβλίου μου, δεν είναι πια παρά μια αιχμάλωτη στις γαλέρες του Μπαρμπαρόσα, ο Βενετός αρραβωνιαστικός της την έχει εγκαταλείψει για να σώσει το κεφάλι του και ο φτωχός Μοστράτος όταν εγκαθίσταται στην Βενετία, ανέρχεται κοινωνικά και γίνεται αριστοκράτης. Εκείνο όμως που δεν αλλάζει σ΄όλη αυτή τη διαδρομή, είναι τα αισθήματά του ήρωα, η αγάπη που τρέφει για την Ευγενία. Η αγάπη λοιπόν αποδεικνύεται πιο ισχυρή από τις κοινωνικές αντιλήψεις, και συγκυρίες, τουλάχιστον στο βιβλίο μου, αλλά πολλές φορές και στην ίδια τη ζωή.

Θεοί και δαίμονες μπαίνουν ως εμπόδιο στο δρόμο του Νικόλαου. Αυτός όμως παλεύει και περιμένει πως στο τέλος θα έχει την Ευγενία. Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν έναν άνθρωπο να έχει τόση αστείρευτη δύναμη;

Φυσικά η αγάπη. Αλλά και το πάθος, η προθυμία να τα βάλει κανείς με θεούς και δαίμονες για να κατακτήσει αυτό που θέλει. Ο ήρωάς μου τα βάζει με τον ίδιο τον Μπαρμπαρόσα για να γλυτώσει την αγαπημένη του και το γεγονός αυτό όχι μόνο τον καθιστά ήρωα, αλλά και τον σώζει τελικά.

Αλήθεια, ποιοι κόσμοι ανοίχτηκαν με την γεωγραφία;

Βρισκόμαστε στην εποχή της Αναγέννησης αλλά και των Μεγάλων Ανακαλύψεων. Ο Ατλαντικός ωκεανός χαρτογραφείται κι αυτό αναδεικνύει την γεωγραφία σε μια από τις σημαντικότερες επιστήμες. Η ανθρωπότητα περνάει απ΄ το Μεσαίωνα και τις θεοκρατικές αντιλήψεις που ήθελαν τη γη επίπεδη, μόνο με τρεις ηπείρους, στην Αναγέννηση που έφερε τεράστιες ανατροπές στη σκέψη και προκάλεσε την άνθιση των Επιστημών και των Τεχνών. Για την γεωγραφία ανοίχθηκαν νέοι κόσμοι προς εξερεύνηση, αλλά και για τη χαρτογραφία συντελέστηκαν κρίσιμες αλλαγές, καθώς άλλαξαν οι παγκόσμιες ισορροπίες.

Μέσα στο μυθιστόρημα αντιπαλεύει η αγάπη. Ποιο είναι όμως το σημαντικότερο αποτέλεσμα που το βιώνει ο Μοστράτος;

Το αποτέλεσμα είναι ο πόνος. Καμιά φορά όμως ο πόνος είναι ισχυρό κίνητρο για να πετύχεις πολλά πράγματα. Είναι μια σκοτεινή δύναμη που σε βγάζει στο φως, καθώς σε κάνει να κινητοποιείς τις δεξιότητές σου για να μπορέσεις να ξεπεράσεις το αίσθημα της οδύνης και να επιβιώσεις.

Το τέλος του μυθιστορήματος θυμίζει λίγο τον Τολστόι. Αλήθεια έχετε καμία προτίμηση στους ρώσους συγγραφείς;

Ναι. Μικρή τους διάβαζα, αλλά και τώρα τους ξαναδιαβάζω. Με τιμάει πολύ το γεγονός ότι μπορεί να τους θυμίζω, αν αυτό συμβαίνει πραγματικά. Και βέβαια κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι το μυθιστόρημά μου θα αντέξει περισσότερο στο χρόνο.

Το μυθιστόρημα «Ο χάρτης των ονείρων» είναι γραμμένο με τέτοιο τρόπο που να μετατρέπεται σε μια συναρπαστική περιπέτεια. Πώς το καταφέρνετε αυτό με την τέχνη της γραφής;

Δεν κάνω καμιά ιδιαίτερη προσπάθεια. Γράφω αυθόρμητα, χωρίς να προκατασκευάζω τον τρόπο γραφής. Γράφω πηγαία, αφηγούμαι την ιστορία στον εαυτό μου, σα να ήμουν εγώ ο μοναδικός αναγνώστης κι αποδέκτης της.

Η συγγραφή ιστορικών μυθιστορημάτων κατά πόσο είναι ικανή να βελτιώσει την αναγνωσιμότητα;

Η Ιστορία είναι το μεγαλύτερο και συγκλονιστικότερο παραμύθι. Είμαι πεπεισμένη ότι το ιστορικό μυθιστόρημα είναι το πιο ψυχωφελές ανάγνωσμα, γιατί σε τέρπει και σε μορφώνει ταυτόχρονα πολύ πιο ευχάριστα απ΄ ό,τι ένα συμβατικό ιστορικό βιβλίο. Και επίσης διαπιστώνω ότι οι αναγνώστες προτιμούν και τιμούν τα ιστορικά μυθιστορήματα. Υπ’ αυτή την έννοια, ναι η συγγραφή τέτοιων βιβλίων βελτιώνει την αναγνωσιμότητα, αλλά και το επίπεδο της λογοτεχνικής γραφής. Λειτουργεί ευεργετικά και προς τις δυο κατευθύνσεις, στους αναγνώστες αλλά και στους συγγραφείς.

Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες μας;

Ως συγγραφέας τι άλλο θα μπορούσα να τους απευθύνω απ΄την ευχή και την προτροπή να διαβάζουν και κυρίως Ιστορία. Ίσως εκεί να βρουν τις απαντήσεις για τα σημερινά προβλήματα, αλλά και να απαλύνουν την κρίση που ανατρέπει και διαλύει την καθημερινότητά τους. Το παραμύθι ήταν πάντα συνώνυμο με τον παρηγορητικό λόγο για τον άνθρωπο σε όλες τις εποχές.

(*η φωτογραφία της συγγραφέως είναι του Γ. Πούπη)