Βεατρίκη Σαίας -Μαγρίζου, Το βραχιόλι της φωτιάς , εκδόσεις Καστανιώτη

Την Μπέττυ την γνώρισα μέσα από το τελευταίο της βιβλίο «το βραχιόλι της φωτιάς» . Πριν από μερικά χρόνια είχα κυκλοφορήσει ένα μυθιστόρημα με τίτλο Βαλς στην Ομίχλη που διαδραματιζόταν στη Θεσσαλονίκη του 1899. Κάνοντας λοιπόν μια μακρόχρονη έρευνα στην ιστορία της πόλης , διαπίστωσα ότι η μεγαλύτερη κοινότητα τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα υπήρξε η εβραική , όχι μόνον ως προς τα πληθυσμιακά δεδομένα της , αλλά και ως προς την οικονομική και κοινωνική της εμβέλεια . Σκέφτηκα λοιπόν να γράψω και τη συνέχεια του μυθιστορήματος που θα κάλυπτε τα νεώτερα χρόνια και να καταδείξω τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες διαμορφώθηκε το σύγχρονο κοινωνικό πρόσωπο της πόλης . Τότε όμως έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο της Μπέττυς και κατάλαβα ότι το θέμα είχε καλυφθεί και μάλιστα είχε καλυφθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο . Όχι μόνον γιατί η συγγραφέας κατείχε το αντικείμενο σε βάθος, αλλά γιατί είχε και άμεση σχέση με το εβραικό στοιχείο λόγω της ιδιαίτερης καταγωγής της . ΄Ετσι με απάλλαξε από ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Γι΄ αυτό κι όταν μου πρότεινε να παρουσιάσω το βιβλίο της δέχτηκα με ιδιαίτερη χαρά .
Όπως διαπίστωσα λοιπόν κι εγώ αλλά όπως επισημαίνει εν προκειμένω και η συγγραφέας η Θεσσαλονίκη υπήρξε μια πόλη που σημαδεύτηκε από την εβραική παρουσία και συνδέθηκε με την ιστορία της.
Τι απέγινε όμως όλη εκείνη η πολυμήχανη και κατά πολλούς κλειστή κι ενδοστρεφής εβραική κοινότητα της Θεσσαλονίκης –που όμως χάρισε το πνεύμα της ενδοστρέφειας στην πόλη , αλλά ταυτόχρονα και τον κοσμοπολίτικο, λόγω του εμπορίου, χαρακτήρα της ;
Την απάντηση μας την δίνει η Μπέττυ με το βιβλίο της που ξεκινάει από την πυρκαγιά του 17 για να σκιαγραφήσει στην συνέχεια την τραγική διαδικασία του ξεριζωμού και της εξαφάνισης του εβραικού στοιχείου . Η ηρωίδα της ιστορίας η Μπενούτα καταφεύγει μαζί με τα παιδιά της σ΄ ένα καταυλισμό τσιγγάνων για να σωθεί από την μεγάλη φωτιά που πλήττει την εβραική συνοικία της Θεσσαλονίκης και να επιστρέψει μετά από λίγο στην κανονικότητα της καθημερινής ζωής της πόλης. Στις αρχές της δεκαετίας του 40 η ηρωίδα μαζί με την οικογένειά της και τον μικρό Ιωσήφ που παίρνει την σκυτάλη της αφήγησης μετά από κάποιες σελίδες , θα βιώσουν τον πόλεμο , την πείνα , την κατοχή , τη ναζιστική μισαλλοδοξία για να καταλήξουν κάποια στιγμή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης , στην κόλαση του ΄Αουσβιτς και στο ολοκαύτωμα των εβραίων μπροστά στο οποίο η ανθρωπότητα στέκεται πάντα με αμηχανία , αλλά και με τρόμο για την θηριωδία που μπορεί να κρύβει η σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης . Κάποιος κάποτε είχε πει ότι η ιστορία δεν είναι τίποτα παραπάνω από την ιστορία της ανθρώπινης θηριωδίας.Και δεν είχε άδικο.
Για να ξαναγυρίσω όμως στο μυθιστόρημα …….. στις συγκινητικές σελίδες του που διαβάζονται αβίαστα και συχνά σε συναρπάζουν περιγράφεται όλο το δράμα των εβραίων της Θεσσαλονίκης βιωμένο μέσα από την περιπέτεια μιας εβραικής οικογένειας. Πρόκειται για μια συγκλονιστική μαρτυρία που στηρίζεται σε αληθινά γεγονότα και συνδέεται με την οδύσσεια ενός ολόκληρου έθνους. Βέβαια ο ελληνικός λαός γνωρίζει πολύ καλά από οδύσσειες και γι΄ αυτό ήταν πάντα αλληλέγγυος με τους λαούς που υπέφεραν .Τα πράγματα αυτά άλλωστε μας είναι γνωστά και από την επίσημη ιστορία . Η διαφορά όμως της λογοτεχνικής γραφής από εκείνη του ιστορικού έγκειται στο γεγονός ότι ο ιστορικός περιωρίζεται μόνο στα μεγάλα γεγονότα και στοιχεία , ενώ η λογοτεχνία καταφεύγει στο συναίσθημα και στα προσωπικά βιώματα των ηρώων της για να σκιαγραφήσει πολύ πιο καίρια και παραστατικά την αληθινή εικόνα των πραγμάτων . ΄Ετσι και η συγγραφέας του μυθιστορήματος καταγράφει με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες τα περιστατικά που σχετίζονται με τις συνθήκες κράτησης των εβραίων από τους Ναζί , της βίαιης μεταφοράς τους στα γερμανικά στρατόπεδα , της εκεί παραμονής τους αλλά και της τελικής τους εξολόθρευσης . Πρόκειται για ένα βιβλίο που πάντα θα συγκινεί γιατί άπτεται της ιστορίας ενός ολόκληρου λαού και εμπεριέχει τις πιο μαρτυρικές σελίδες του. . ..................