Η Υπατία έζησε σε μια δύσκολη και σκοτεινή ιστορική περίοδο του 4ου και 5ου αιώνα μχ. όταν ο χριστιανισμός από δόγμα αναγορεύτηκε σε επίσημη θρησκεία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ενώ ταυτόχρονα κηρυσσόταν παράνομη η ελληνική φιλοσοφία και η σκέψη.
Η Υπατία ήταν η τελευταία εκπρόσωπος του φθίνοντος αρχαιοελληνικού πνεύματος σε μια εποχή έξαρσης και άγριου θρησκευτικού φανατισμού που εξαπλωνόταν σιγά σιγά στα εδάφη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και υποδαυλιζόταν βέβαια συστηματικά από τον κλήρο και την επίσημη εκκλησία .
Στην Αλεξάνδρεια που ζει κι αυτή στο κλίμα της πολυτάραχης εποχής της , ο χριστιανισμός εγκαθιδρύεται συχνά με βίαιο τρόπο , συνοδεύεται από βαναυσότητες , βανδαλισμούς , δολοφονίες και διώξεις εθνών και ανθρώπων για τις διαφορετικές ιδέες και πεποιθήσεις τους. Η διδασκαλία της Αγάπης μετατρέπεται σε λαίλαπα μίσους , ξεσπά και κυριεύει την πολυεθνική αλεξανδρινή κοινωνία και καλλιεργεί τα πάθη ανάμεσα στις θρησκευτικές κοινότητές της . Το ανοιχτό και ελεύθερο πνεύμα της κοσμοπολίτικης πόλης πνίγεται μέσα στη θρησκευτική μισαλλοδοξία των νεοφώτιστων οπαδών του χριστιανισμού που προσπαθούν να επιβάλλουν με τη βία την επίσημη θρησκεία. ΄Ένα από τα μεγαλύτερα θύματά τους είναι και η Υπατία . Στο πρόσωπό της ενσαρκώνεται το αρχαιοελληνικό πνεύμα μαζί με τους θεούς και τα είδωλά του , τα συστήματα της σκέψης του , αλλά και οι οραματισμοί μιας γυναίκας που τολμάει να καλλιεργεί τη γνώση , την επιστήμη και τον φιλοσοφικό στοχασμό . Το γεγονός ότι είναι γυναίκα μέσα σε μια αδυσώπητα ανδροκρατούμενη κοινωνία και εποχή επιδεινώνει ακόμα περισσότερο τη θέση της. Η χαρισματική επιστήμων , φιλόσοφος , δασκάλα και διανοούμενη της εποχής που καθήλωνε το ακροατήριο και τους μαθητές της με τις διδασκαλίες της θα υποστεί πολύ γρήγορα τις συνέπειες της ιδιαιτερότητάς της . Θα κατηγορηθεί για μάγισσα , ειδωλολάτρισσα, παγανίστρια που διαφθείρει με τα κηρύγματά της τους νέους και υπονομεύει τον χριστιανισμό και τα ήθη της αλεξανδρινής κοινωνίας . Η ενασχόλησή της με τα μαθηματικά και την αστρονομία ερμηνεύεται ως μαγγανεία , η φιλοσοφική σκέψη και διδασκαλία των αρχαίων φιλοσόφων ΄του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη ως απόπειρα διάδοσης της ειδωλολατρείας . Η σχέση της με τον Ορέστη τον αυτοκρατορικό έπαρχο και η επιρροή που ασκεί πάνω του εκλαμβάνεται ως ηθική πρόκληση αλλά και ως προσπάθεια για υπονόμευση της κεντρικής εξουσίας και κυρίως της εκκλησίας .Κύριος αντίπαλός της ο Κύριλλος επίσκοπος Αλεξανδρείας , μορφή συνωμοτική που κινείται παρασκηνιακά και οργανώνει την εξόντωση της ιδεολογικής αντιπάλου του . Το 415 μχ ένας φανατισμένος όχλος παραβολάνων –ομάδα κρούσης των νεοφώτιστων χριστιανών - με αρχηγό τον Αναγνώστη Πέτρο και με την καθοδήγηση του Κυρίλλου τη συλλαμβάνουν την σέρνουν στους δρόμους και την διαμελίζουν με κοφτερές αχιβάδες μέσα στην εκκλησία. Η σύγκρουση του χριστιανισμού με το αρχαίο πνεύμα είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του . Μετά τον θάνατο της Υπατίας ακολουθεί η φυγή πολλών λογίων και η αρχή του μαρασμού της Αλεξάνδρειας ως πνευματικού κέντρου του γνωστού τότε κόσμου . Αυτή είναι εν ολίγοις η ιστορία της Υπατίας που αποτέλεσε πραγματικό πρόσωπο κι έχει καταγραφεί και από τους ιστορικούς συγγραφείς.
Στο μυθιστόρημα όμως του Δημήτρη Βαρβαρήγου εμπλέκονται κι άλλα πρόσωπα , γεγονότα που αναδύονται μέσα από την μυθοπλασία και από τις ανάγκες της αφήγησης κασι συμπληρώνουν το μεγάλο ψηφιδωτό που κατασκεύασε για τους αναγνώστες του ο συγγραφέας. Μέσα απ΄ το ψηφιδωτό αυτό αναδεικνύονται τα ήθη και τα έθιμα της εποχής , το κλίμα του 4ου μχ αιώνα στην Αλεξάνδρεια , ο τρόπος της καθημερινής ζωής των κατοίκων της και το ιστορικό πλαίσιο και σκηνικό . Από τον τρόπο που αξιοποιούνται όλα αυτά τα στοιχεία καταλαβαίνουμε ότι ο συγγραφέας πάσχισε πολύ , μελέτησε σε βάθος και μάλιστα για μια περίοδο για την οποία δεν ξέρω αν είναι αρκετές οι ιστορικές αναφορές και πηγές . Το βιβλίο αναδίδει την οσμή της λυχνίας αλλά και τον μόχθο του συγγραφέα που καταφέρνει να κλείσει μέσα στις σελίδες του έναν ολόκληρο χαμένο και άγνωστο για τους περισσότερους από μας , κόσμο . Πολλά πράγματα για πρώτη φορά τα διάβασα στο βιβλίο του και πραγματικά το χάρηκα .Αυτό βέβαια είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα του ιστορικού μυθιστορήματος ότι σε τέρπει και παράλληλα σε πληροφορεί και σε μορφώνει . Η ΥΠΑΤΙΑ είναι ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα που διάβασα φέτος.
Το βιβλίο το παρουσιάζω στις 30 Μαίου στο βιβλιοπωλείο Μαλλιάρης στις 7,οο.
3 comments:
Πολύ ενδιαφέρον το θέμα του βιβλίου.
Είναι ένα ζήτημα που με απασχολεί και θα ήθελα να το δω και σε δημόσιο διάλογο μεταξύ των bloggers κάποια στιγμή.
Πραγματι είναι πολύ ενδιαφέρον θέμα. Λυπάμαι Κατερίνα μου, αλλά δεν ήρθα στη Θεσσαλονίκη και έτσι έχασα την ευκαιρία να ειδωθούμε από κοντά. Ελπίζω στο προσεχές μέλλον. Πότε πας Κορσική; Θα περιμένουμε εντυπώσεις.
Post a Comment