Θεσσαλονικιά συγγραφέας που έχει εκδώσει μυθιστορήματα, ποιητικά και παιδικά βιβλία και με οικονομικές σπουδές στο ενεργητικό της, μας συστήνει στο τελευταίο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ο Μονόφθαλμος και άλλες πειρατικές ιστορίες» (εκδόσεις Καστανιώτη) άγνωστες μορφές της ελληνικής πειρατείας μέσα από μια γοητευτική περιπλάνηση στις θρυλικές ρότες του Αιγαίου. Η Κατερίνα Καριζώνη έδωσε συνέντευξη στη Νατάσα Χολιβάτου και το περιοδικό CITY. Από που προέκυψε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου; Είχατε πάντα κατά νου ν' ασχοληθείτε με το -ομολογουμένως πολύ πρωτότυπο- θέμα της ελληνικής πειρατείας; Πώς προέκυψε το ενδιαφέρον σας γι' αυτήν;
H ιδέα αυτή μου γεννήθηκε όταν έγραφα το προηγούμενο βιβλίο μου το «Μεγάλο Αλγέρι» -έτσι ονομαζόταν η Μάνη στα χρόνια της πειρατείας.Ψάχνοντας λοιπόν για την ιστορία της Μάνης, που είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μου, έπεσα πάνω στους Έλληνες πειρατές. Η ίδια η Ιστορία με οδήγησε στην πειρατεία . Άλλωστε η ελληνική Ιστορία είναι άρρηκτα δεμένη με την πειρατεία και το κούρσος. Μόνο που αυτό δεν είναι ευρέως γνωστό. Πείτε μας δυο λόγια για το που κυμαίνονται θεματικά οι ιστορίες του μυθιστορήματος σας. Πρόκειται για πειρατικές περιπέτειες και κατορθώματα που μας συστήνουν άγνωστες και θρυλικές προσωπικότητες της ελληνικής πειρατείας;
Ναι, είναι οι βιογραφίες των Ελλήνων πειρατών, οι οποίοι υπήρξαν συγκλονιστικές και άκρως μυθιστορηματικές προσωπικότητες, ωστόσο θαμμένες εδώ και χρόνια στη λήθη. Εγώ έπαιξα κατά κάποιο τρόπο το ρόλο του τυμβωρύχου. Ανασκαλεύοντας τις ζωές τους στο παρελθόν, έφερα στο φως ένα μεγάλο αριθμό πληροφοριών που συνδέονται με τη δράση τους αλλά και τις πολιτικές συγκυρίες της εποχής τους.
Πού τοποθετούνται χρονικά οι ιστορίες σας;
Οι αιώνες της πειρατείας στο Αιγαίο αρχίζουν από το 1500 έως τα μέσα του 19ου αιώνος. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχε πειρατεία παλιότερα. Από την αρχαιότητα έως τα βυζαντινά χρόνια οι πειρατές δρούσαν ακατάπαυστα στο Αιγαίο-ας σημειωθεί ότι πρόκειται για το πιο πειρατικό πέλαγος στον κόσμο. Οι βυζαντινοί αυτοκράτορες χρησιμοποιούσαν τις πειρατικές ομάδες για να εξασφαλίζουν την πλεύση των πλοίων τους στο Αιγαίο, αλλά και για να προκαλούν δολιοφθορές στους αντιπάλους τους. Ωστόσο η πειρατεία -με την πιο γνώριμη μορφή της- ήκμασε μεταξύ 16ου και 19ου αιώνος και συνδέθηκε με τις πολιτικές συγκρούσεις ανάμεσα στη Δύση και κυρίως τη Βενετία με την Οθωμανική Αυτοκρατορία για την κυριαρχία στη θάλασσα. Η ελληνική πειρατεία επωφελήθηκε απ' αυτούς τους ανταγωνισμούς και έπαιξε καταλυτικό ρόλο στις πολιτικές ισορροπίες της εποχής.
Όλες οι προσωπικότητες των πειρατών που πρωταγωνιστούν στο μυθιστόρημα σας αποτελούν αληθινά πρόσωπα; Κατά πόσο είναι το βιβλίο σας αποτέλεσμα μυθοπλασίας και κατά πόσο περιγραφή αληθινών γεγονότων;
Όλα είναι πραγματικά πρόσωπα που όμως η επίσημη Ιστορία τα αγνοεί. Παράλληλα όμως είναι και προϊόν μυθοπλασίας καθώς τα στοιχεία που υπάρχουν γι' αυτά είναι ελάχιστα και σκόρπια σε διαφορετικές πηγές. Τα μάζεψα κομμάτι κομμάτι ψάχνοντας μήνες σε αρχεία, μοιρολόγια, δημοτικά τραγούδια, στους θρύλους και στην τοπική ιστορία των νησιών. Έψαξα και βρήκα ακόμα και τους απογόνους των πειρατών και πήρα πληροφορίες για τους θρυλικούς προγόνους τους. Κι έτσι επιχείρησα μια ανασύσταση των ιστοριών με τη βοήθεια της μυθοπλασίας, εκεί που τα στοιχεία δεν ήταν επαρκή. Να λάβετε ακόμη υπόψη σας ότι η πειρατεία είναι ένα θέμα που περιβάλλεται από προκατάληψη κι επίσης ότι οι πειρατές ήταν άνθρωποι της δράσης που δεν άφηναν πίσω τους γραπτά μνημεία. Έτσι οι πληροφορίες γι’ αυτούς είναι ελάχιστες και συχνά παραποιημένες. Γιατί ξεχωρίσατε την ιστορία σας «Ο Μονόφθαλμος» για τίτλο του μυθιστορήματος σας; Είναι o χαρακτήρας που ξεχωρίζετε περισσότερο;
«Ο Μονόφθαλμος» είναι η πιο πρωτότυπη ιστορία του βιβλίου γιατί στηρίζεται αποκλειστικά σε προφορικές μαρτυρίες του τελευταίου απογόνου του πειρατή που ζει στον Μέζαπο της Μέσα Μάνης. Ο Μονόφθαλμος είναι ο Μανιάτης πειρατής Νικολός Σάσσαρης για τον οποίο υπάρχει ένα πολύ γνωστό μοιρολόι στη Μάνη, το Μοιρολόι του κουρσάρου. Δεν έχει γραφτεί όμως τίποτα γι' αυτόν πέρα από κάποιες ελάχιστες αναφορές σε ρεσάλτα του, στα τέλη του 18ου αιώνος. Δίνοντας τον τίτλο στο βιβλίο, δίνω ένα προβάδισμα στη Μάνη, η οποία υπήρξε πάντα καταφύγιο των εξεγερμένων και των κατατρεγμένων Ελλήνων, όπως και το μεγαλύτερο πειρατικό λημέρι της εποχής. Επειδή η περιοχή δεν είχε υποδουλωθεί στους Οθωμανούς, ήταν πάντα ένας ζωντανός πνεύμονας ελευθερίας για το έθνος αλλά και για όλους εκείνους που αντιστέκονταν ενάντια στον οθωμανικό ζυγό κι ανάμεσά τους φυσικά και οι πειρατές. Δηλαδή αναφέρεστε σε πειρατές και κουρσάρους που πέρασαν στο θρύλο, παρέμειναν ωστόσο στο περιθώριο της επίσημης Ιστορίας. Γιατί πιστεύετε ότι συνέβη αυτό;
Όπως σας είπα, υπάρχει μια προκατάληψη για την πειρατεία, επειδή συνδέεται με τις αρπαγές και τις λεηλασίες. Συχνά βέβαια μέσα στις τάξεις των πειρατών υπήρχαν και κακοποιά στοιχεία, ωστόσο η πειρατεία ως συνολικό φαινόμενο συνδεόταν με την αντίσταση του υπόδουλου ελληνισμού απέναντι στην οθωμανική αλλά και στη δυτική εξουσία. Από τις τάξεις των πειρατών αναδύθηκαν μεγάλες προσωπικότητες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα όπως ο Λάμπρος Κατσώνης, ο Μιαούλης, ο καπετάν Τρομάρας, ο Ιωάννης Καψής, κ.ά. Tι σας γοητεύει περισσότερο προσωπικά στην πειρατική ζωή; Ποια στοιχεία της προσωπικότητας και του τρόπου ζωής των ηρώων σας θαυμάζετε περισσότερο;
Την ελευθερία, το θάρρος, την αγάπη στην περιπέτεια, την γενναιότητα, την ευθύτητα, την ισότητα πάνω στο καράβι, την αυτοθυσία. Τα πειρατικά καράβια ήταν οι πρώτες-εν πλω- κομμούνες στην Ιστορία. Είναι φανερό πως το βιβλίο σας είναι αποτέλεσμα σημαντικής ιστορικής έρευνας τόσο γύρω από τα ίδια τα πρόσωπα των πειρατών όσο και για τον τόπο και τον τρόπο που αυτοί έδρασαν. Μιλήστε μας λίγο γι' αυτήν.
Ναι μελέτησα πάρα πολύ, παρόλο που το βιβλίο δεν είναι μεγάλο. Πρόκειται για απόσταγμα τεράστιας έρευνας, στις πιο απομακρυσμένες βιβλιοθήκες της χώρας. Να σκεφτείτε ότι τις ιστορίες των πειρατών τις βρήκα για πρώτη φορά σ' ένα άκοπο βιβλίο του 1928 που ανέσυρα απ’ τη σκόνη στην Δημοτική Βιβλιοθήκη της Αρεόπολης. Το βιβλίο περίμενε 80 χρόνια υπομονετικά στη σιωπή για να με συναντήσει και να μου μιλήσει για τους τρομερούς πειρατές του Αιγαίου. Στο μυθιστόρημα σας φαίνεται επίσης η φροντίδα σας για την ακριβή ανασύσταση του κλίματος της εποχής για την οποία γράφετε. Σας ενδιέφερε εξίσου και η σωστή γλωσσική απόδοση του τρόπου με τον οποίο μιλούσαν τότε οι πειρατές και οι άνθρωποι της θάλασσας;
Η γλώσσα, το κλίμα και το πραγματολογικό υλικό που αφορούσε την καθημερινή ζωή στα χρόνια της πειρατείας μ’ ενδιέφερε πρωτίστως. Ήθελα οι ιστορίες μου να έχουν απόλυτη πιστότητα με την πραγματικότητα. Έχω μάθει τη ναυτική ορολογία, την αργκό των πειρατών, τις ονομασίες των πλοίων, τους ανέμους, τους πορτολάνους, τις ρότες τους Αιγαίου. Νιώθω ότι είμαι σε θέση να κουμαντάρω πλοίο στο Αρχιπέλαγος. Ξέρω ακόμα που μπορείς να δέσεις καλύτερα, τι βάθος έχει ο κάθε κόλπος στα νησιά, ποια είναι τα επικίνδυνα περάσματα και ποια είναι τα ασφαλή λιμάνια. Ίσως σε μια προηγούμενη ζωή μου να ήμουν ναυτικός. Σίγουρα όμως στην επομένη θα γίνω καπετάνιος. Πώς θα χαρακτηρίζατε τις ιστορίες σας;
Μυθολογικές, Ιστορικές, Παραμυθικές; Ποιο στοιχείο θα λέγατε ότι υπερισχύει περισσότερο;
Είναι όλα μαζί η Ιστορία, ο θρύλος, το προσωπικό παραμύθι, η ελληνική παράδοση, η ελληνική ψυχή που βγαίνει απ' αυτές τις ιστορίες. Τέλος πώς συνδέονται -αν συνδέονται- τα οικονομικά που έχετε σπουδάσει (είστε μάλιστα και διδάκτωρ του ΑΠΘ) με τη συγγραφή; Πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με τη συγγραφή; Πλέον ασχολείστε αποκλειστικά με αυτήν;
Το ένα φέρνει το άλλο. Μέχρι μια ηλικία ήμουν υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα. Οι οικονομικές επιστήμες με βοήθησαν στο επάγγελμά μου . Η αγάπη μου για την Ιστορία με οδήγησε στο Διδακτορικό μου που ήταν πάνω στην Οικονομική Ιστορία (Ελληνική παροικία της Αιγύπτου και τραπεζικό κεφάλαιο στα χρόνια του Μεσολοπολέμου) και η Ιστορία συναντήθηκε κάποια στιγμή με την λογοτεχνική γραφή που είναι η μεγαλύτερη αγάπη μου. Ας σημειωθεί ότι το συγκλονιστικότερο παραμύθι στον κόσμο είναι η ίδια η Ιστορία. Κι αν αυτές οι ιστορίες έχουν κάτι συγκλονιστικό είναι ότι βρίσκονται πολύ κοντά στην ιστορική αλήθεια. | 
No comments:
Post a Comment