ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ

Χριστόφορος Κάσδαγλης , Σπλιτ ! μυθιστόρημα, εκδόσεις Καστανιώτη

Σπλιτ είναι η κορυφαία στιγμή στο μπλακ τζακ, μας εξηγεί ο Χριστόφορος Κάσδαγλης .΄Εχεις δυο όμοια φύλλα και δικαιούσαι , αν θέλεις , να τα χωρίσεις και να παίξεις σε δυο ταμπλό υπό την προύπόθεση ότι θα διπλασιάσεις το στοίχημά σου. Σπλιτ είναι όμως και το σπάσιμο μιας μετοχής σε δυο ή περισσότερα νέα κομμάτια λόγω κεφαλαιοποιήσεως αδιανεμήτων κερδών . Σπλιτ σημαίνει επίσης το πασάρισμα της μπάλας του μπάσκετ προς τα έξω όταν ο παίκτης έχει μπει ντριμπλάροντας προς το καλάθι , έχει μπλοκαριστεί από την αντίπαλη άμυνα και δεν ξέρει τι να την κάνει .Σπλιτ στο μπάσκετ σημαίνει ασφάλεια, στο Χρηματιστήριο οφθαλμαπάτη , στο καζίνο Ανάσταση. Σπλιτ όμως για τον Χριστόφορο Κάσδαγλη σημαίνει πολύ περισσότερα πράγματα , καθώς ο όρος αυτός γίνεται τίτλος ενός βιβλίου , μετατρέπεται σε σύμβολο πίσω απ΄ το οποίο κινούνται πρόσωπα και γεγονότα ανατρέπονται συναισθήματα και διαλύονται σχέδια ζωής .Στο μυθιστόρημα ο συγγραφέας βιώνει την καθημερινότητά του ως τυχερό παιχνίδι και την μεταφέρει στο χαρτί ακολουθώντας τις λογικές μιας διαρκούς παρτίδας μπλακ τζακ , πόκας ή ακόμα και σιωπηλής πασιέντζας με τον εαυτό του . Η ιστορία δομείται σε πολλά επίπεδα , το βιβλίο είναι πολυσχιδές και πολυεπίπεδο , σου δίνει την αίσθηση ότι ανοίγει και κλείνει ως τράπουλα . Προσωπικά μου θύμισε ένα χάρτινο σπίτι με πολλά διαφορετικά δωμάτια

όπου κατοικούν φιγούρες και αριθμοί κι όλες οι πόρτες των δωματίων είναι κλειδωμένες . Η πιθανότητα να ανοίξει κανείς μια απ΄ τις πόρτες δεν σχετίζεται μόνο με την δυνατότητά του να κερδίζει τον αντίπαλο , αλλά κυρίως με την ικανότητά του να παραμένει στο παιχνίδι ως το τέλος .

Πρόκειται λοιπόν για ένα παιχνίδι αντοχής, άλλωστε τι παραπάνω είναι και η ίδια η ζωή αν τη δει κανείς σ΄ ένα συμβολικό επίπεδο . Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, ο Βλαδίμηρος Δημητριάδης , δημοσιογράφος στην εφημερίδα Ασύρματος , που όμως ο επαγγελματικός του οίστρος έχει αμβληθεί , καθώς με τα χρόνια συνειδητοποιεί ότι το επάγγελμά του προσκρούει στα κοινωνικά του όρια , επιλέγει την αργομισθία , αλλά και την παραμυθία του Καζίνου και των τυχερών παιγνίων . Ο ίδιος αυτοαποκαλείται τζογαδόρος , παλαιοκομμουνιστής , ακτιβιστής και ερωτύλος , ωστόσο αν εξαιρέσει κανείς το χαρτοπαιχτικό του πάθος και τον άκρατο αυτοσαρκασμό του , αποτελεί μάλλον ένα τυπικό παράδειγμα της γενιάς του . Εδώ βρίσκεται και η ουσία του βιβλίου , που με πλάγιο και διακριτικό τρόπο εισάγει τον πολιτικό προβληματισμό στις σελίδες του και περιγράφει εμμέσως πλην σαφώς την προσωπική περιπέτεια του αριστερού μέσα στην νεοελληνική κοινωνία . Τι γίνεται με τη γενιά της αριστεράς που ενηλικιώθηκε στη μεταπολίτευση, ανδρώθηκε στα ιδεολογικά της χαρακώματα , ενέδωσε στις φαντασιώσεις της, αναλώθηκε στα πολιτικά της πάθη , αποκλείσθηκε και τελικά απαξιώθηκε . Νομίζω πως η γενιά αυτή που είναι και δική μου γενιά αγωνίζεται τώρα καθώς όλα γύρω είναι ρευστά και ο χρόνος φεύγει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες , να ξανακερδίσει την χαμένη της αξιοπιστία

και φυσικά την αυτοεκτίμησή της . ΄Ετσι και στο βιβλίο του Χριστόφορου Κάσδαγλη , ο ήρωας που φέρει όλα τα χαρακτηριστικά του παλιού αριστερού παλεύει ανάμεσα στις ψευδαισθήσεις και στις βεβαιότητές του, προσπαθεί να ξαναστήσει την κλονισμένη μυθολογία του και τελικά να ορθοποδήσει . Οι τρόποι και οι τόποι είναι πολλοί. Για τον συγγραφέα είναι ο τζόγος , το καζίνο , η Ειρήνη , το γράψιμο ,το κυνήγι του Μπάρλοου , το όνειρο του απροσδόκητου κέρδους, το τελικό σπλιτ στο παιχνίδι , το βιβλίο που κυοφορείται πίσω απ΄ όλα αυτά .

Το μυθιστόρημα τολμώ να πω πως είναι αυτοβιογραφικό και αποτελεί ένα μικρό διαβατήριο, για να ταξιδέψουμε μέσα από αρκετές δολιχοδρομήσεις στο προσωπικό σύμπαν του συγγραφέα . Ο τελευταίος μας αποκαλύπτει με έναν παιγνιώδη αλλά πολύ συγκροτημένο λόγο τον καθημερινό του λαβύρινθο , τις χαμένες στιγμές , τις αποκλίσεις , τα αδιέξοδα , αλλά και τις ανωφέρειες της δικής του πορείας στην δημοσιογραφία , στην πολιτική , στον έρωτα , στις εμμονές του , στον σκληρό μύθο του Καζίνου. Το βιβλίο θα λεγα πως απευθύνεται σε απαιτητικούς αναγνώστες . Είναι μια άσκηση γραφής , καθώς συνδυάζει πολλές τεχνικές , γλώσσες και επίπεδα που εναλλάσσονται συνεχώς χωρίς όμως να ενοχλούν τον αναγνώστη .Αντίθετα κάνουν την αφήγηση συναρπαστική , την μετατρέπουν σ΄ ένα μυστηριώδες παζλ και της προσδίδουν σασπένς που παραπέμπει συχνά στο νουάρ μυθιστόρημα .Ειδικά στην

Περίπτωση του Φίλιππου Μπάρλοου ο ήρωας μεταμορφώνεται σε αληθινό ντετέκτιβ, ενώ τα πρόσωπα μοιάζουν να δραπετεύουν απ΄την πραγματικότητα και να γλιστρούν αθόρυβα στις σελίδες του χαρτιού . Το μυθιστόρημα γίνεται η άλλη πλευρά του τζόγου και κάθε παρτίδα -κερδισμένη ή χαμένη- μεταμορφώνεται σ΄ένα καινούργιο και συχνά απρόσμενο κεφάλαιο του βιβλίου.

Το Σπλιτ ωστόσο είναι κι ένα βιβλίο όπου ακτινογραφούνται οι ιδιαιτερότητές του συγγραφέα του , η παιδεία , το υψηλό μορφωτικό του επίπεδο , το αφηγηματικό ταλέντο , η καλή γνώση της γλώσσας , οι πολιτικές του επιλογές, η προσωπικότητα και κυρίως η αριστερή κουλτούρα του.

Κι εδώ θέλω να σταθώ και να υπογραμμίσω κάτι άλλο : η γραφή του Χριστόφορου Κάσδαγλη ήταν τόσο εντυπωσιακή , ώστε μ΄έκανε να παρακάμψω τις επιφυλάξεις μου για ιστορίες ανθρώπινων τύπων που κινούνται στους νυκτόβιους κόσμους των καζίνων και ποντάρουν τις ελπίδες και τις περιουσίες τους σε μερικά κομμάτια χαρτιού . Οι αφηγήσεις του με κατέπληξαν και μου φώτισαν πρωτόγνωρες πλευρές του ζητήματος . Προσωπικά δεν έχω πατήσει σε καζίνο κι όλες οι χαρτοπαιχτικές μου εμπειρίες είναι απ΄ τα πρωτοχρονιάτικα οικογενειακά τραπέζια. Παρόλα αυτά το βιβλίο με συνεπήρε απ΄ την πρώτη στιγμή , καθώς ο συγγραφέας του κατάφερε να συνδέσει με υπόγειο τρόπο τους χώρους του τζόγου με τους χώρους της καθημερινότητας των ηρώων του , να βάλει τα παιχνίδια της τύχης στην προσωπική τους μοίρα . Το κέρδος , μας εξηγεί ο ίδιος , είναι πάντα αμφίβολο, η απώλεια μπορεί να μεταφραστεί σ΄

ένα άλλο επίπεδο σε κέρδος, το σπλιτ να γίνει σε ανύποπτο χρόνο και από κάποιον που δεν θα το περίμενες ποτέ . Όλα παίζονται ακόμα και τα αυτονόητα , αυτά που νομίζουμε ακλόνητα δικά μας, οι σημασίες των πραγμάτων, των ιδεών , αλλά και των προσώπων που αγαπήσαμε .

Η αδρεναλίνη σε κρατάει σε εγρήγορση , σε ετοιμότητα στα γυρίσματα της ζωής και της ρουλέτας, σε κάνει σοφό με τις απώλειες και σου δίνει ανάσες με τα πρόσκαιρα κέρδη σου .Η παραίνεση του συγγραφέα είναι να επιμένεις και να παραμένεις ως το τέλος στο παιχνίδι ακόμα κι αν πρέπει να ρισκάρεις τα ρέστα σου .

Συμπερασματικά θα έλεγα ότι ο Χριστόφορος Κάσδαγλης έγραψε ένα συμβολικό μυθιστόρημα που διαθέτει πνεύμα, χιούμορ , αυτοσαρκασμό, παιγνιώδη χρήση της γλώσσας , πολλά επίπεδα αφήγησης πρωτότυπη δομή , και αποτελεί απόσταγμα της ίδιας του της ζωής . Το θέμα του τζόγου θα με έκανε κάτω από άλλες προϋποθέσεις να μην ασχοληθώ καθόλου με το βιβλίο. Εδώ όμως ο τζόγος δεν είναι ο κεντρικός άξονας της υπόθεσης , αλλά το know how του συγγραφέα , η λογική της ίδιας της

γραφής .Είναι σαφές ότι ο συγγραφέας υπήρξε θαμώνας των νυχτερινών καζίνων .Μπορεί όμως και να μπλοφάρει . Το βέβαιο είναι ότι έχει μελετήσει σε βάθος τις τεχνικές των τυχερών παιχνιδιών . Μήπως όμως κι ΄’ενας λογοτέχνης δεν είναι σε τελική ανάλυση ένας τζογαδόρος που παίζει τα δικά του παιχνίδια με τους αναγνώστες . Μήπως ο τελικός του στόχος κάθε βιβλίου , πίσω από το οποίο βέβαια ελλοχεύει πάντα ο συγγραφέας του, δεν είναι να κερδίσει , πολύ περισσότερα από τα κέρδη του συμβατικού παίκτη των καζίνων , να κερδίσει τις ψυχές των ανθρώπων που παίζουν μαζί του και μάλιστα με τις σημαδεμένες , ωστόσο πάντα μαγικές τράπουλες της λογοτεχνίας .

Κατερίνα Καριζώνη