ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ

Το 1440 ο Γερμανός εφευρέτης Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg - ή Γουτεμβέργιος για τους Έλληνες, - εφηύρε το μηχανικό πιεστήριο, ένα μέσο το οποίο με ορισμένες βελτιώσεις του μηχανικού συστήματος κυρίως, παρέμεινε το κύριο μέσο εκτύπωσης μέχρι τις αρχές του 20ου αι. Η εφεύρεση του Γουτεμβέργιου επέτρεψε για πρώτη φορά τη μαζική παραγωγή τυπωμένων βιβλίων και έκανε τα βιβλία προσιτά για όλους τους ανθρώπους, αποτελώντας το σημαντικότερο όπλο κατά του αναλφαβητισμού.

Αν και κινητά τυπογραφικά στοιχεία είχαν ήδη δημιουργηθεί από τον Ολλανδό Λαυρέντιο Κοστέρ στο Χάρλεμ, ο Γουτεμβέργιος ήταν εκείνος που συνέλαβε πρώτος την ιδέα της τυπογραφικής μεθόδου στο σύνολό της. Συγκεκριμένα, στον Γουτεμβέργιο αποδίδεται η δόξα για την εφεύρεση της μεταλλικής μήτρας, με τη οποία διευκολύνθηκε η κατασκευή κινητών μεταλλικών στοιχείων και του πιεστηρίου.

Το 1434 ο Γουτεμβέργιος κάνει τα πρώτα του βήματα στην τυπογραφία, ύστερα από τη μαθητεία του ως χρυσοχόος. Πραγματοποιεί τις πρώτες δοκιμές στο Στρασβούργο το 1436, με λαϊκά, θρησκευτικά βιβλία. Το 1450 προχωρά σε συνεταιρισμό με τους Schoffer και Johann Fust, προκειμένου να κατασκευάσει ένα τυπογραφείο, στο οποίο θα λειτουργήσει την τυπογραφική πρέσα του. Μία από τις πιο κερδοφόρες δραστηριότητες της νέας επιχείρησης ήταν το τύπωμα χιλιάδων συγχωροχαρτιών για την Εκκλησία, μεταξύ 1454 και 1455.

Το 1455, ο Γουτεμβέργιος παρέδωσε την τυπωμένη Βίβλο των 42 γραμμών στα λατινικά, ευρέως γνωστή ως η Βίβλος του Γουτεμβέργιου, σε 180 αντίτυπα, τα περισσότερα σε κοινό χαρτί και μερικά σε χαρτί εξαιρετικής ποιότητας. Αυτό το κατόρθωμα, ωστόσο, κόστισε στον εφευρέτη τον πολλαπλασιασμό των χρεών του.

Ο χρηματοδότης του, Fust κατέθεσε μήνυση κατά του Γουτεμβέργιου απαιτώντας τα χρήματα που του δάνεισε. Το δικαστήριο αποφασίζει υπέρ του Fust, ο οποίος ανέλαβε τον έλεγχο του εργαστηρίου για το τύπωμα της Βίβλου και τα μισά τυπωμένα αντίτυπα. Ο Γουτεμβέργιος χρεοκόπησε, αλλά από μαρτυρίες φαίνεται ότι διατήρησε -ή ξεκίνησε- ένα μικρό τυπογραφείο, ενώ συμμετείχε στο τύπωμα της Βίβλου στο Bamberg, γύρω στα 1459. Εξίσου πιθανόν είναι το να τυπώθηκε στο εργαστήριο του το μεγάλο λεξικό Catholicon (300 αντίτυπα/744 σελίδων), το 1460, αλλά είναι δύσκολο να διατυπωθεί με σιγουριά αφού δεν έφερε κανένα από τα τυπωμένα βιβλία όνομα ή χρονολογία.

Το εργαστήριο που εξέδωσε τη Βίβλο, στο μεταξύ, το οποίο έφερε πλέον τον τίτλο Fust–Schoeffer ήταν το πρώτο που εξέδωσε βιβλίο με όνομα τυπογράφου και χρονολογία: το Ψαλτήρι του Mainz, τον Αύγουστο του 1457. Ο Γουτεμβέργιος πέθανε φτωχός το 1468, αφού το τυπογραφείο του είχε κηρύξει πτώχευση. Ενταφιάστηκε στο Franziskanerkirche του Mainz αλλά αργότερα το νεκροταφείο καταστράφηκε και ο τάφος του χάθηκε.