Η Κατερίνα Καριζώνη και το βιβλίο της "Το λυκόφως του Αιγαίου", από τις εκδόσεις Καστανιώτη
Η Κατερίνα Καριζώνη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, σπούδασε Οικονομικά στο ΑΠΘ και πήρε διδακτορικό στην Οικονομική Ιστορία. Έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα, ποίηση, παραμύθια και ιστορικές μελέτες, συνολικά τριάντα βιβλία. Έχει τιμηθεί με το βραβείο του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για το βιβλίο της Χίλιες και μία νύχτες των Βαλκανίων και με το βραβείο του περιοδικού Αυλαία για το συνολικό της έργο. Συνεργάζεται με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά με κριτικά σημειώματα, μελέτες και λογοτεχνικά κείμενα. Πεζά και ποιήματά της έχουν μεταφραστεί σε βαλκανικές γλώσσες, στα ισπανικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα πολωνικά και τα τουρκικά. Επίσης ποιήματά της έχουν μελοποιηθεί από τον Μιχάλη Γρηγορίου και ερμηνεύτηκαν από τους Σαβίνα Γιαννάτου, Δώρο Δημοσθένους, Καλλιόπη Βέτα και Τάση Χριστογιαννόπουλο. Είναι μέλος της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και του Κύκλου Ποιητών. Ζει στη Θεσσαλονίκη.
Το νέο σας βιβλίο από τις εκδόσεις Καστανιώτη έχει τίτλο «Το λυκόφως του Αιγαίου». Πρόκειται για μια περιπέτεια σε ελληνικά νερά, με ένα τσούρμο ανθρώπους της θάλασσας από όλες τις νατσιόνες. Ο τίτλος του μυθιστορήματός σας σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής; Μιλήστε μας λίγο για την ιστορία και τους πρωταγωνιστές σας.
Το βιβλίο μου αναφέρεται στους σημαντικότερους πειρατές του Αιγαίου που έζησαν και έδρασαν τον 17ο αιώνα, περίοδο με την μεγαλύτερη ακμή της πειρατείας. Το μυθιστόρημα είναι ιστορικό αλλά ταυτόχρονα και προϊόν μυθοπλασίας καθώς οι πληροφορίες για την προσωπική ζωή των πειρατών είναι ελάχιστες. Εδώ έπρεπε να επιστρατεύσω την φαντασία μου. Οι ήρωές μου όπως ο Ιωάννης Κάψης, ο Ουγκώ ντε Κρεβελιέ, ο Γκαμπριέλ ντε Τεμερικούρ, ο Μιχελής Μανιάτης έγραψαν ιστορία στη θάλασσα, τόσο με τις μάχες που έδωσαν με τους Οθωμανούς και τους αλλοφύλους, όσο και με τη θυελλώδη ζωή τους. Μέσα στο βιβλίο όμως εμφανίζονται και αρκετοί πειρατές που συνεργάστηκαν και συνδέθηκαν με τους κεντρικούς ήρωες, ή ήρθαν αντιμέτωποι μαζί τους και είναι λιγότερο γνωστοί. Να λάβετε υπόψη σας ότι εκείνη την εποχή το Αιγαίο ήταν πλημμυρισμένο από πειρατικούς στόλους κάθε εθνικότητας.
Το βιβλίο μου αναφέρεται στους σημαντικότερους πειρατές του Αιγαίου που έζησαν και έδρασαν τον 17ο αιώνα, περίοδο με την μεγαλύτερη ακμή της πειρατείας. Το μυθιστόρημα είναι ιστορικό αλλά ταυτόχρονα και προϊόν μυθοπλασίας καθώς οι πληροφορίες για την προσωπική ζωή των πειρατών είναι ελάχιστες. Εδώ έπρεπε να επιστρατεύσω την φαντασία μου. Οι ήρωές μου όπως ο Ιωάννης Κάψης, ο Ουγκώ ντε Κρεβελιέ, ο Γκαμπριέλ ντε Τεμερικούρ, ο Μιχελής Μανιάτης έγραψαν ιστορία στη θάλασσα, τόσο με τις μάχες που έδωσαν με τους Οθωμανούς και τους αλλοφύλους, όσο και με τη θυελλώδη ζωή τους. Μέσα στο βιβλίο όμως εμφανίζονται και αρκετοί πειρατές που συνεργάστηκαν και συνδέθηκαν με τους κεντρικούς ήρωες, ή ήρθαν αντιμέτωποι μαζί τους και είναι λιγότερο γνωστοί. Να λάβετε υπόψη σας ότι εκείνη την εποχή το Αιγαίο ήταν πλημμυρισμένο από πειρατικούς στόλους κάθε εθνικότητας.
Ο τίτλος «το Λυκόφως του Αιγαίου» έχει να κάνει με το φαινόμενο της πειρατείας που αναπτύχθηκε στην παρανομία, στο ημίφως και στο περιθώριο της Ιστορίας. Αυτό υπονοεί και όχι κάποιο τέλος εποχής. Ήδη όμως τον 16ο αιώνα ο Μπαρμπαρόσα είχε παραδώσει το Αιγαίο στους Οθωμανούς. Τον 17ο αιώνα το τελευταίο προπύργιο των Βενετών που είχε απομείνει ήταν η Κρήτη. Αλλά κι αυτή παραδόθηκε στο δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα. Ωστόσο οι Βενετοί και οι Φράγκοι κράτησαν τα παλιά αγκυροβόλιά τους στα νησιά του Αιγαίου, τα οποία βρίσκονταν κάτω από χαλαρή οθωμανική εποπτεία. Διότι οι Οθωμανοί ενδιαφέρονταν κυρίως για τους φόρους που εισέπρατταν από τους νησιώτες. Αυτό μαζί με τις άλλες συγκυρίες ευνόησαν την ανάπτυξη της πειρατείας.
Η πειρατεία ήταν ένα πολύ σύνθετο φαινόμενο που είχε να κάνει με την σύγκρουση των θρησκειών, του Ισλάμ με τον Χριστιανισμό στη θάλασσα, με μεγάλα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της Δύσης στην περιοχή, με την αντίσταση των υπόδουλων λαών και κυρίως των Ελλήνων, με τα ιπποτικά τάγματα της Μάλτας και της Τοσκάνης, με τις Εκκλησίες και το Βατικανό, με το εμπόριο στο Αιγαίο απ΄ όπου περνούσαν όλες οι θαλάσσιοι δρόμοι που συνέδεαν την Εσπερία με τον Λεβάντε και την Αφρική. Η πειρατεία λοιπόν, δεν ήταν μια απλή μορφή αρπαγής του πλούτου αλλά ένα τεράστιο πλέγμα αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων στη θάλασσα. Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο τοποθετούνται και οι ζωές των πειρατών- ηρώων μου.
Βρισκόμαστε στον 17ο αιώνα. Κουρσάροι και πειρατές, δύσκολα κάποιος διακρίνει τις διαφορές μεταξύ τους. Στις σελίδες του βιβλίου ποιους θα συναντήσουμε και πώς εξελίσσεται ο μύθος με τη δράση τους;
Πρέπει να διαχωρίσω τον όρο κουρσάρος από τον όρο πειρατής. Κουρσάρος είναι αυτός που μισθώνεται από κάποια μεγάλη δύναμη και ασκεί την καταδρομή για λογαριασμό της τελευταίας. Αυτό συνέβαινε συχνά σε καιρούς πολέμων. Πειρατής είναι αυτός που επιχειρεί την πειρατεία για προσωπικό του όφελος.
Πρέπει να διαχωρίσω τον όρο κουρσάρος από τον όρο πειρατής. Κουρσάρος είναι αυτός που μισθώνεται από κάποια μεγάλη δύναμη και ασκεί την καταδρομή για λογαριασμό της τελευταίας. Αυτό συνέβαινε συχνά σε καιρούς πολέμων. Πειρατής είναι αυτός που επιχειρεί την πειρατεία για προσωπικό του όφελος.
Τώρα ως προς το δικό μου μυθιστόρημα θα συναντήσουμε μεγάλα ονόματα της πειρατείας όπως σας προανέφερα: τον Ιωάννη Κάψη που ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την κόρη του κυβερνήτη της Μήλου, Θάλεια. Για χάρη της εγκατέλειψε τη θάλασσα και ανέλαβε διοικητικά καθήκοντα στο νησί. Ο θάνατος του αδελφού του καπετάν Τρομάρα όμως τον ξαναγύρισε στο Αρχιπέλαγος ως εκδικητή των Οθωμανών και τελικά ο Κάψης κατέλαβε το ίδιο το νησί του, τη Μήλο και στέφθηκε βασιλιάς. Απελευθέρωσε το νησί απ΄τον τουρκικό ζυγό σε μια πολύ πρώιμη περίοδο και βρήκε τραγικό θάνατο στην Κωνσταντινούπολη. Ο άλλος πειρατής της ιστορίας, ο Ουγκώ ντε Κρεβελιέ, Γάλλος στην καταγωγή περιπλανήθηκε 14 χρόνια στο Αιγαίο κουρσεύοντας πλοία και ακτές με ορμητήριο την Αμοργό. Συνεργάστηκε με τους Μανιάτες στην εξέγερση της Ζαρνάτας στα 1673 και προσπάθησε να γίνει κύριος της Πελοποννήσου. Δεν τα κατάφερε όμως και συνέχισε την πειρατική του δράση στο Αιγαίο.
Οι δυο αυτοί θαλασσόλυκοι θα συναντηθούν ως αντίπαλοι κάποια στιγμή στο μυθιστόρημα, αλλά θα συνδεθούν γρήγορα με μια πειρατική φιλία και συμμαχία, αφού ο κοινός τους στόχος ήταν οι Οθωμανοί. Ο περίεργος και απροσδόκητος θάνατος του πειρατή Ουγκώ ντε Κρεβελιέ αποτελεί την έκπληξη στο μυθιστόρημα. Ο Γκαμπριέλ ντε Τεμερικούρ, ο τρίτος πειρατής της ιστορίας αναδείχθηκε στον πιο γενναίο και ωραίο πειρατή του Αιγαίου με πλήθος ερωτικών σχέσεων και περιπετειών στα πόρτα των νησιών. Ήταν ιππότης της Μάλτας, διακρίθηκε στις μάχες στη θάλασσα με μεγαλύτερη, εκείνη της Ίου, όπου κατατρόπωσε τον τουρκικό στόλο στη θέση Μπουρλότο, ένα μέρος που υπάρχει μέχρι σήμερα. Το τέλος του ήταν όμως άδοξο και μαρτυρικό. Ο Μιχελής Μανιάτης, σκληρός Μανιάτης πειρατής έγινε μοναχός, όταν γλίτωσε από μια τρομερή τρικυμία, αλλά μετά από λίγα χρόνια ξαναγύρισε στην πειρατεία συναντώντας τα φαντάσματα και τους δαίμονες του Αιγαίου και παλεύοντας μαζί τους.΄
Ολες αυτές οι ιστορίες συμπλέκονται μέσα από σχέσεις, ναυμαχίες, μοιραίους έρωτες και γάμους και γίνονται αφορμή για να περιπλανηθεί ο αναγνώστης στο χρόνο και στο Αιγαίο του 17ου αιώνα μαζί με τους κουρσάρους και τους πειρατές.
Η Ενετοκρατία, οι Φράγκοι στο Αιγαίο, οι πειρατές από την Μπαρμπαριά, αλλά και ο οθωμανικός στόλος, με τις δράσεις τους επηρέασαν τον πολιτισμό του αρχιπελάγους, από την αρχιτεκτονική τους παράδοση έως ακόμα και τη γλώσσα. «Όλοι θησαυρίζουν στο Αιγαίο», γράφετε κάπου. Τα νησιά και οι κάτοικοί τους τι αποκόμισαν από όλη αυτήν την ταραχώδη περίοδο;
Στην περίοδο της πειρατείας που εξετάζουμε αν και δεν υπήρχε ασφάλεια στις θαλάσσιες διαδρομές, κάποια νησιά του Αιγαίου γνώρισαν πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη. Το εμπόριο της πειρατικής λείας, το δουλεμπόριο, τα ναυπηγεία κ.τ.λ. έφεραν τις τράπεζες, τα προξενεία και τις ξένες εκκλησίες μαζί με τους ξένους στόλους και τους πράκτορες. Η Μήλος, η Κίμωλος, η Μύκονος, η Μυτιλήνη, η Πάρος, η Νάξος, η Άνδρος γνώρισαν μεγάλη οικονομική ακμή. Ωστόσο δεν ήταν λίγα τα πλήγματα που δέχτηκαν οι νησιωτικοί πληθυσμοί από τους πειρατές κάθε εθνικότητας. Χωριά κάηκαν, νησιά εξανδραποδίστηκαν είτε από τους δυτικούς πειρατές, είτε από τους Οθωμανούς και τους Μπαρμπαρέζους.
Στην περίοδο της πειρατείας που εξετάζουμε αν και δεν υπήρχε ασφάλεια στις θαλάσσιες διαδρομές, κάποια νησιά του Αιγαίου γνώρισαν πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη. Το εμπόριο της πειρατικής λείας, το δουλεμπόριο, τα ναυπηγεία κ.τ.λ. έφεραν τις τράπεζες, τα προξενεία και τις ξένες εκκλησίες μαζί με τους ξένους στόλους και τους πράκτορες. Η Μήλος, η Κίμωλος, η Μύκονος, η Μυτιλήνη, η Πάρος, η Νάξος, η Άνδρος γνώρισαν μεγάλη οικονομική ακμή. Ωστόσο δεν ήταν λίγα τα πλήγματα που δέχτηκαν οι νησιωτικοί πληθυσμοί από τους πειρατές κάθε εθνικότητας. Χωριά κάηκαν, νησιά εξανδραποδίστηκαν είτε από τους δυτικούς πειρατές, είτε από τους Οθωμανούς και τους Μπαρμπαρέζους.
Η αρχιτεκτονική των νησιών σαφώς επηρεάστηκε από τη δράση των πειρατών. Κάστρα και παρατηρητήρια υψώθηκαν κατά μήκος των ακτών. Οι κατοικημένοι χώροι τραβήχτηκαν στο εσωτερικό, ενώ τα σπίτια ταμπουρώθηκαν. Η γλώσσα και ο πολιτισμός επίσης υπέστησαν σημαντικές επιρροές. Οι ντόπιοι έπρεπε να μάθουν τις γλώσσες της Δύσης και της Ανατολής για να συνεννοηθούν και να επιβιώσουν μέσα σ΄ αυτό το πολυεθνικό και ριψοκίνδυνο περιβάλλον. Εξίσου σημαντικές επιρροές δέχτηκαν και ο πολιτισμός, τα ήθη και τα έθιμα των νησιών. Η ελευθεριότητα, η ανεκτικότητα, η εξωστρέφεια ήταν μερικές από τις επιπτώσεις της πειρατείας στην ψυχολογία και στη συμπεριφορά των ανθρώπων της θάλασσας, όπως και η καλλιέργεια του πνεύματος, οι καινούργιες ιδέες, το επιχειρηματικό δαιμόνιο, το ρίσκο αναπτύχθηκαν κι αυτά μέσα στη δίνη των αναγκών για επιβίωση.
Η απόφαση του Ιωάννη Κάψη -γνωστότερος ως καπετάν Τζώρτζης- να εγκαταλείψει τη θάλασσα, προκειμένου να γίνει στεριανός, για χάρη του έρωτά του για τη Θάλεια –αν και άφησε ορφανή τελικά την οικογενειακή εστία για χάρη της θαλάσσιας περιπέτειας και του ηθικού χρέους-, προμηνύει και το τέλος των πειρατών;
Ο Κάψης μάλλον προετοίμασε το δικό του τέλος, αφού έζησε μια εξαιρετικά περιπετειώδη ζωή. Οι πειρατές όμως δεν έπαψαν να κινούνται στο Αιγαίο για δυο αιώνες ακόμα. Ήταν αυτοί που μέσα στις δεκαετίες που έρχονταν θα άνοιγαν τον δρόμο για την Εθνεγερσία του 1821. Χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο την πειρατεία έγιναν οι Κλέφτες και οι Αρματωλοί της θάλασσας και οι οπλαρχηγοί της Ελληνικής Επανάστασης, όταν ωρίμασαν οι συνθήκες. Κι αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά των δικών μας πειρατών από εκείνων της Καραϊβικής και των άλλων μακρινών θαλασσών, ότι προετοίμασαν τις αργόσυρτες διαδικασίες για την εξέγερση του Γένους και την κήρυξη της Επανάστασης του '21.
Ο Κάψης μάλλον προετοίμασε το δικό του τέλος, αφού έζησε μια εξαιρετικά περιπετειώδη ζωή. Οι πειρατές όμως δεν έπαψαν να κινούνται στο Αιγαίο για δυο αιώνες ακόμα. Ήταν αυτοί που μέσα στις δεκαετίες που έρχονταν θα άνοιγαν τον δρόμο για την Εθνεγερσία του 1821. Χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο την πειρατεία έγιναν οι Κλέφτες και οι Αρματωλοί της θάλασσας και οι οπλαρχηγοί της Ελληνικής Επανάστασης, όταν ωρίμασαν οι συνθήκες. Κι αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά των δικών μας πειρατών από εκείνων της Καραϊβικής και των άλλων μακρινών θαλασσών, ότι προετοίμασαν τις αργόσυρτες διαδικασίες για την εξέγερση του Γένους και την κήρυξη της Επανάστασης του '21.
Ετοιμάζετε κάτι νέο να γράψετε, και αν ναι, θα θέλατε να μας αποκαλύψετε ποιο είναι το κεντρικό του θέμα;
Αμφιταλαντεύομαι ανάμεσα σε δυο θέματα. Το ένα έχει ως φόντο την Αλεξάνδρεια του τέλους του 18ου αιώνα και την Ελληνική Επανάσταση. Το άλλο είναι ένα αστυνομικό. Δεν ξέρω ακόμα σε ποιο θα καταλήξω.
Αμφιταλαντεύομαι ανάμεσα σε δυο θέματα. Το ένα έχει ως φόντο την Αλεξάνδρεια του τέλους του 18ου αιώνα και την Ελληνική Επανάσταση. Το άλλο είναι ένα αστυνομικό. Δεν ξέρω ακόμα σε ποιο θα καταλήξω.
Πού μπορούν να σας συναντήσουν οι αναγνώστες σας διαδικτυακά αλλά και από κοντά;
Στο facebook Katerina Karizoni C, στο email kkarizoni@yahoo.gr και στον πεζόδρομο της Καλαμαριάς για ένα καφεδάκι.
Στο facebook Katerina Karizoni C, στο email kkarizoni@yahoo.gr και στον πεζόδρομο της Καλαμαριάς για ένα καφεδάκι.
No comments:
Post a Comment