Friday, November 15, 2019

αναδημοσίευση από το περιοδικό Βακχικόν

Κατερίνα Καριζώνη: "Η συγγραφή είναι ο μόνος τρόπος ζωής που γνωρίζω"

Συνέντευξη στην Χρυσάνθη Ιακώβου
Η Κατερίνα Καριζώνη μιλάει στο Vakxikon.gr για το βιβλίο της "Το λυκόφως του Αιγαίου" (Εκδόσεις Καστανιώτη) που κυκλοφόρησε πρόσφατα, για τη λογοτεχνία του σήμερα και για το χρέος των συγγραφέων απέναντι στην κοινωνία.

Μιλήστε μου για το τελευταίο σας βιβλίο, "Το λυκόφως του Αιγαίου".
"Το λυκόφως του Αιγαίου" είναι ένα μυθιστόρημα για την πειρατεία στο Αιγαίο τον 17ο αιώνα. Αναφέρεται σε προσωπικότητες μεγάλων πειρατών που έδρασαν στο Αρχιπέλαγος, καθώς και σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα, χωρίς να λείπει όμως η μυθοπλασία. Αφηγείται τις μάχες των πειρατών, τα ρεσάλτα στα πλοία και στα νησιά, τους έρωτές τους, τις μεταξύ τους συμμαχίες, τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν στη θάλασσα, τα ήθη και τα έθιμα και τις δοξασίες των νησιωτικών πληθυσμών. Το μυθιστόρημα είναι αποτέλεσμα μιας μακράς έρευνας που ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια και μου έδωσε και άλλα τέσσερα βιβλία με σχετικό θέμα: «Το μεγάλο Αλγέρι», τον «Μονόφθαλμο κι άλλες πειρατικές ιστορίες», «Τον χάρτη των ονείρων», ένα μυθιστόρημα για τον Μπαρμπαρόσα και ένα λεύκωμα για την μανιάτικη πειρατεία. Το ζήτημα της πειρατείας είναι εξαιρετικά περίπλοκο. Η πειρατεία δεν ήταν μια απλή επιχείρηση αρπαγής εχθρικού πλοίου και φορτίου. Αποτελούσε ένα οργανωμένο σύστημα αναδιανομής του πλούτου που περνούσε απ' τους θαλάσσιους εμπορικούς δρόμους του Αιγαίου, σύστημα στο οποίο επένδυαν τα κεφάλαιά τους επιχειρήσεις, ιπποτικά τάγματα, βασιλιάδες, Εκκλησίες και ολόκληρα κράτη. Υπήρχαν νόμοι της θάλασσας, λειοδικεία, δικαστήρια, άδειες πειρατείας και πλεύσης, σημαίες και κανόνες. Ταυτόχρονα, η πειρατεία αποτελούσε κι έναν διαρκή πόλεμο στη θάλασσα ανάμεσα στις θρησκείες, τις ιδεολογίες και τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Αυτό ήταν το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασαν και οι Έλληνες πειρατές. Συνεργάστηκαν με τους δυτικούς και κυρίους τους Μαλτέζους εναντίον των Οθωμανών και των Μπαρμπαρέζων κι έγραψαν Ιστορία στη θάλασσα. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους ήταν ότι μαζί με τις καταδρομές που πραγματοποιούσαν, υποστήριζαν τα απελευθερωτικά κινήματα των κατοίκων των νησιών, κάποια νησιά μάλιστα, όπως την Μήλο την απελευθέρωσαν από τους Τούρκους για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Η εξοικείωσή τους με τη θάλασσα και τον ναυτικό πόλεμο και η ελευθερία που απολάμβαναν μέσα απ' την πειρατική τους δραστηριότητα τους έκανε ετοιμοπόλεμους και αξιόμαχους και τους μετέτρεψε με τα χρόνια σε οπλαρχηγούς της Επανάστασης του '21. Οι Έλληνες πειρατές του Αιγαίου αποτέλεσαν τους Κλέφτες και τους Αρματολούς της θάλασσας στα πρώιμα επαναστατικά χρόνια. Το φαινόμενο της ελληνικής πειρατείας λοιπόν είναι άρρηκτα δεμένο με την αντίσταση των Ελλήνων ενάντια στους Οθωμανούς, γι' αυτό και κάποιοι απ' αυτούς πέρασαν στο θρύλο και στα δημοτικά τραγούδια και έγιναν λαϊκοί ήρωες, όπως ο Ιωάννης Κάψης, ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου μου. Βέβαια μέσα στο μυθιστόρημα δεν αγιοποιούνται οι πειρατές, ούτε αποκρύπτονται οι βιαιοπραγίες τους. Φωτίζεται όμως η πραγματική εικόνα τους που ήταν ως τώρα θολή και παρεξηγημένη.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με ένα τόσο ιδιαίτερο και απαιτητικό θέμα;
Γράφοντας το μυθιστόρημα «Μεγάλο Αλγέρι», που ήταν η ιστορία της βεντέτας της οικογένειάς μου στη Μάνη, ανακάλυψα ότι οι Μανιάτες ήταν επαγγελματίες πειρατές. Στη δημοτική βιβλιοθήκη της Αρεόπολης την ίδια εποχή βρήκα τυχαία ένα βιβλίο που λεγόταν «Κουρσάροι του Αιγαίου», ήταν γραμμένο στη δεκαετία του '50 και κανείς δεν το είχε ποτέ δανειστεί. Τα φύλλα του ήταν άκοπα και σκονισμένα. Το πήρα λοιπόν, από περιέργεια, το διάβασα και το φωτοτύπησα. Από εκείνη τη μοιραία στιγμή με πήραν οι πειρατές μαζί τους στα καράβια τους και ανοίξαμε πανιά για την Ιστορία. Τότε κατάλαβα πόσο διαστρεβλωμένη εικόνα είχαμε για τους πειρατές, καθώς οι μεν ιστορικοί αποσιωπούσαν το θέμα, οι δε ταινίες μάς έδιναν μια ψεύτικη εικόνα της πειρατείας σύμφωνα με τα αμερικάνικα πρότυπα.

Έχετε ασχοληθεί με πολλά είδη της λογοτεχνίας: μυθιστόρημα, ποίηση, παιδικό βιβλίο. Σε ποιο από αυτά τα είδη αισθάνεστε να κινείστε πιο άνετα και ποιο είναι το πιο απαιτητικό από αυτά;
Το πιο απαιτητικό είναι το μυθιστόρημα, γιατί είναι αφήγημα μεγάλης έκτασης, έχει χαρακτήρες και πλοκή που πρέπει να την παρακολουθείς αυστηρά. Το μυθιστόρημα, απ' την άλλη μεριά, τουλάχιστον αυτό που γράφω εγώ, περιέχει και την ποίηση και το παραμύθι. Βέβαια κανένα είδος δεν είναι εύκολο αν θέλεις να ασχοληθείς σοβαρά μαζί του. Ούτε είναι τόσο απλό να γράψεις παραμύθια. Χρειάζεται μια ιδιαίτερη ικανότητα να κάνεις την υπέρβαση της λογικής να πλοηγηθείς στο όνειρο και να πεις μια ιστορία που βγάζει νόημα. Δηλαδή να διαχειριστείς το όνειρο με λογικό τρόπο. Το ίδιο η ποίηση. Πρέπει να μετουσιώσεις τις λέξεις σε σύμβολα και να περάσεις ένα μήνυμα κατανοητό στον αναγνώστη. Κι αυτό δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Η ποίηση ωστόσο ήταν και είναι πάντα η αγαπημένη μου ασχολία. Γράφω από παιδί ποιήματα και με τα χρόνια πέρασα και στην πεζογραφία.

Υπάρχουν συγγραφικά απωθημένα; Τι είναι αυτό που δεν έχετε γράψει ακόμα;
Ένα θεατρικό έργο. Αυτό δεν έχω γράψει ποτέ, αν και κάποια παιδικά μου βιβλία έγιναν θεατρικά. Θέλω κάποια στιγμή να γράψω κι ένα θεατρικό.

Γράφετε πολλά χρόνια. Τι έχει αλλάξει στο λογοτεχνικό τοπίο της Ελλάδας από τότε που ξεκινήσατε;
Όταν άρχισα να γράφω υπήρχαν κάποια πρότυπα που δεν μπορούσες να τα αμφισβητήσεις. Σήμερα όλα κρίνονται απ' την αρχή κι αυτό είναι καλό. Η λογοτεχνία προχωράει. Κατά την άποψή μου πρέπει να συναντηθεί και με άλλα γνωστικά πεδία, να δανειστεί εκφραστικούς τρόπους από αλλού και να εμπλουτιστεί. Δεν είναι τυχαίο ότι κέρδισε έδαφος το ιστορικό μυθιστόρημα στις μέρες μας, η μαθηματική λογοτεχνία και άλλα είδη που μας έρχονται συχνά από το εξωτερικό. Υπάρχει ένας πλουραλισμός στη λογοτεχνία, γράφονται καλά βιβλία στην Ελλάδα και μάλιστα από νέους συγγραφείς.

Τι χρέος έχει ο συγγραφέας απέναντι στο κοινό του; Σκοπός ενός βιβλίου πρέπει να είναι η ψυχαγωγία ή η διαμόρφωση συνειδήσεων;
Είναι και τα δύο. Για μένα όταν μπορεί ένα βιβλίο να διαμορφώσει συνειδήσεις ή να φωτίσει κάποιες σκοτεινές πλευρές της Ιστορίας και της ζωής ακόμα, είναι ένα ωφέλιμο βιβλίο. Μου αρέσει επίσης να μαθαίνω πράγματα από ένα λογοτεχνικό βιβλίο. Είναι σαν τα καινούργια παράθυρα που σου ανοίγονται στον κόσμο.

Τι είναι αυτό που επιδιώκετε να εκφράσετε μέσω της συγγραφής; Υπάρχει κάποια κεντρική ιδέα στο πίσω μέρος του μυαλού σας που να εκφράζεται διαφοροποιημένη σε κάθε σας βιβλίο;
Υπάρχει μια κεντρική ιδέα πάντα πριν αρχίσεις να γράφεις ένα βιβλίο. Κατά μία άποψη γράφουμε σ' όλη τη ζωή μας το ίδιο βιβλίο. Εγώ νομίζω όμως ότι κάθε βιβλίο είναι ένας ξεχωριστός κόσμος, ακόμα και όταν μιλάει για όμοια πράγματα. Υπάρχουν βέβαια και οι συγγραφικές εμμονές που στοιχειώνουν όλους τους συγγραφείς. Είναι ευθύνη του κάθε συγγραφέα να βρει έναν τρόπο να μην επαναλαμβάνεται. Εγώ τι επιδιώκω με την συγγραφή; Για μένα είναι ο μόνος τρόπος ζωής που γνωρίζω.

Σχέδια για το μέλλον; Τι άλλο ετοιμάζετε αυτόν τον καιρό;
Έχω σχέδια για ένα μυθιστόρημα, αλλά αμφιταλαντεύομαι ανάμεσα σε δυο θέματα και δεν έχω καταλήξει ακόμα.

1 comment:

Monty B said...

Thiis is a great blog