Η ζωή, ο έρωτας, η πόλη, η ποίηση

Γράφει ο Φίλιππος Φιλίππου //

Κατερίνα Καριζώνη: “Αρχαία δίψα” Εκδόσεις Καστανιώτης, 2020, σελ. 66

Η Κατερίνα Καριζώνη εδώ και χρόνια μοιράζει την λογοτεχνική της δουλειά ανάμεσα στην ποίηση και την πεζογραφία κι είναι μάλλον δύσκολο να αποφανθεί κάποιος αν προτιμά, ή αγαπάει, περισσότερο το ένα από τα δύο είδη. Ενδεχομένως, τα αγαπάει και τα δύο εξίσου και η ίδια δυσκολεύεται να εκφράσει την προτίμησή της. Ωστόσο, το πρώτο της βιβλίο ήταν ποιητικό, το Πρωτοβρόχια (1969). Πρόσφατα, εξέδωσε το μυθιστόρημα Το λυκόφως του Αιγαίου (2019). Τώρα παρουσιάζει την ποιητική της συλλογή Αρχαία δίψα, όπου μιλάει για τη ζωή και τον έρωτα, αλλά και για την πόλη της, τη Θεσσαλονίκη, το χρόνο, τη φύση, μα και την ποίηση.

Το πρώτο ποίημα της συλλογής, «Τα τρομερά μπαλκόνια», που σύμφωνα με την ποιήτρια μοιάζουν με καράβια, αφού από την μπαλκονόπορτα βγαίνει ένας πλοίαρχος με καπέλο και χρυσά σιρίτια, είναι αρκετά αινιγματικό, αφού περιέχει και τους εξής στίχους:

Κανείς δεν συνειδητοποιεί το μυστικό ταξίδι

ούτε τη θέα, ή τη χαρά της πτήσης

κι ακόμα τη λαχτάρα της επιστροφής

Το δεύτερο ποίημα, το «Οι γερασμένες γυναίκες», είναι λιγότερο αινιγματικό, θα λέγαμε πως είναι αποκαλυπτικό, γεμάτο πικρές σκέψεις, αναφέρεται στο χρόνο και τις συνέπειές του πάνω στους ανθρώπους και όχι μόνο στις γυναίκες. Οι γυναίκες εδώ μεγαλώνουν, γερνάνε, γνωρίζουν τις αρρώστιες, τα φάρμακα και το θάνατο. Επίσης:

μοιάζουν με παράξενες μέλισσες συμπονετικές

τρυγούνε άγνωστα λουλούδια

που φυτρώνουν στις πληγές τους

τρυγούνε τα χαμένα χρόνια τους

βγάζουν μέλι πικρό και το μοιράζονται

βγάζουν δηλητήριο από τα δάκρυά τους και τα πίνουν

Οι πικρές σκέψεις συνεχίζονται και στο ποίημα «Η δική μου πόλη», όπου ενώ περιμένουμε την εξύμνηση, τη λατρεία, το θαυμασμό και τον έπαινο για τη γενέθλια πόλη, διαβάζουμε στίχους μελαγχολικούς με πικρές αναφορές:

Περνούν σαν μελαγχολικές παρελάσεις οι γενιές

αναδύονται στο σκοτεινό παρόν

χάνονται άδοξα στο μέλλον

κι εσύ ποτίζεις με μελάνη το χαρτί

για να ξορκίσεις το κακό

Κατερίνα Καριζώνη

Οι πικρές σκέψεις επαναλαμβάνονται και σε άλλα ποιήματα, για να μην πούμε πως όλα είναι διαποτισμένα με μια θλίψη, ακόμα και όταν η ποιήτρια φέρνει μπροστά μας τα γερά και όμορφα σώματα των νέων που κολυμπούν. Αυτό συμβαίνει και στο «Μπάνιο στην πισίνα»:

Σκέφτηκα τότε πως θα ήθελα να επιστρέψω

στα καλοκαίρια της σπαταλημένης νιότης μου

στα μισοφωτισμένα δωμάτια

στα περίκλειστα χρόνια μου

να σκίσω μανιφέστα και γραφές

και περισπούδαστα βιβλία

που ετύρβαζαν περί πολλά και τίποτα δεν μου είπαν

Η επιστροφή στα παλιά, στη νεανική ηλικία, είναι τόσο επιτακτική που παρόμοιες σκέψεις υπάρχουν και σε άλλα ποιήματα, ανακατεμένες με πορτολάνους, αγκυροβόλια και πλοία, αλλά και όνειρα:

Το πικρό νερό της μνήμης

τα επικίνδυνα μπουγάζια στο κορμί

την πληγή που μας ξεδιψάει –μια βρυσούλα η ποίηση–

τις σκιές που κάποτε αγαπήσαμε παράφορα

κι έγιναν μαύρα πανιά στον ήλιο.

Το ποίημα που δίνει τον τίτλο στη συλλογή, το «Αρχαία δίψα», είναι ερωτικό, ερωτικότατο (με επιρροές από τον Γιώργο Σεφέρη), τυλιγμένο με πέπλα Ιστορίας, λοιμούς στην Αθήνα, Δωριείς και αρχαία τείχη:

Στη λάμψη απ’ τις φωτιές του Αι Γιαννιού

που τις φυσούσε ύπουλα ένας γλυκός νοτιάς

και άναβαν οι σπινθήρες των άστρων

ψηλά στο γαλαξία

ώρες σε κοίταζα στα μάτια και με κοίταζες

και αιώνια διψούσα

Στη συλλογή υπάρχουν παράξενα ποιήματα για πυγμάχους, για τον Μίλτο Σαχτούρη, για τρεις καλόγριες στον προθάλαμο ενός ιατρείου, για εκείνους που λύνουν σταυρόλεξα, για ανθρώπους-βιβλία, για τη μητέρα, τον πατέρα, τη γιαγιά και τη ραπτομηχανή Σίνγκερ, για διακοπές στη Χαλκιδική με καταιγίδα, αλλά αυτό που απασχολεί περισσότερο την ποιήτρια είναι η ποίηση, από αυτήν αντλεί χαρά και γαλήνη. Η αγάπη της για την ποίηση είναι εμφανής στο τελευταίο από αυτά, το «Τραγούδι»:

Ποίηση, μήλο των Εσπερίδων

μήλο μυρωδικό του παραδείσου

επτασφράγιστη ηδονή

τέρατα ελλοχεύουν πίσω από τις λέξεις

και μελανές οπές κρύβονται στις σιωπές σου.

Ύστερα από όλα αυτά, καθώς κλείνουμε το βιβλίο της Κατερίνας Καριζώνη, σκεφτόμαστε πως αν είχε αφιερωθεί αποκλειστικά στην ποίηση, μεταφέροντας σε ποιήματα τις ιδέες που υπάρχουν διάσπαρτες στα πεζογραφήματά της, θα είχε μια θριαμβευτική ποιητική πορεία, εφάμιλλη του Σαχτούρη.