Saturday, February 16, 2008

Η πειρατεία στη Μάνη

Στη Μάνη αναπτύχθηκε το φαινόμενο της πειρατείας τόσο λόγω της γεωγραφικής της θέσης , οσο και των δύσκολων οινομικών συνθηκών που επικρατούσαν στην άγονη αυτή περιοχή .Στα χρόνια που η Τουρκία και η Βενετία διεκδικούσαν την κυριαρχία στη θάλασσα, οι μανιάτες βρήκαν την ευκαιρία να κερδοσκοπίσουν με τις πειρατικές επιχειρήσεις τους. Το Οίτυλο της Μάνης ονομαζόταν ΜΕΓΑΛΟ ΑΛΓΕΡΙ διότι εκεί γινόταν το σκλαβοπάζαρο των πειρατών. Και πρέπει να σημειωθεί ότι το Αλγέρι της Αφρικής ήταν τότε το μεγαλύτερο κέντρο της σωματεμπορίας . Μετά το 1740 εντείνεται η δράση των πειρατών της Μάνης .Το κούρσος έφερνε πολύ μεγάλα κέρδη διότι αυτή την εποχή έχουμε δυο μεγάλους πολέμους για την διαδοχή της Αυστρίας και τον επταετή που επέτρεπαν τέτοιες δραστηριότητες . ΟΙ Άγγλοι χρησιμοποιούσαν μανιάτες κουρσάρους στα πλοία τους. Είχαν δημιουργήσει μάλιστα στο Port Mahon της Ισπανικής Μινόρκας παροικία επαγγελματιών πειρατών από την Μάνη . Περίφημοι μανιάτες πειρατές ήταν ο Λυμπεράκης Γερακάρης απο το Οίτυλο ο οποίος κήρυξε βεντέτα στους Στεφανόπουλους και τους εξανάγκασε μαζί με άλλους ΟΙτυλιώτες να μεταναστεύσουν στην Κορσική στα τέλη του 17ου και να ιδρύσουν εκεί την μανιάτικη παροικία Καργκέζε.΄Αλλοι μεγάλοι μανιάτες πειρατές ήταν ο Μονομάτης Νικολός Σάσσαρης, από την περιοχή του Μεζάπου ,ο Μιχελής Μανιάτης,ο Χούρχος ή ΚΟύρκος από το Μαραθονήσι που δρούσε με ρωσική σημαια .Άλλοι γνωστοί πειρατές ήταν οι Λεκκιάνοι , οι Φελουριάνοι , οι Ρίτσοι , οι Ρόζοι και αμέτρητοι άλλοι μανιάτες που δεν τους έχουν καταγράψει τα επίσημα κρατικά έγγραφα. ΟΙ μανιάτες είχαν επίσης δημιουργήσει δεσμούς φιλίας και αλληλοεξυπηρέτησης με τους κουρσάρους της Μάλτας άλλά και της Σαρδηνίας .Τα διαβατήρια καπεταναίων αρχηγών της Μάνης που παραχωρούσαν σε διάφορους καραβοκύρηδες γίνονταν σεβαστά από τους κουρσάρους και ειδικά τους κουρσάρους της Μάλτας. Διαδεδομένη επίσης ήταν και η μορφή πειρατείας από την ξηρά, της επίθεσης δηλαδή των πλοίων από τη στεριά . Οι μανιάτες πειρατές της ξηράς λέγονταν Κακαβούληδες εξαιτίας μιας σιδερένιας χύτρας που φορούσαν στο κεφάλι τους στα ρεσάλτα .Δρούσαν στην περιοχή της Μέσα Μάνης. Οι Κακαβούληδες χρησιμοποιούσαν διάφορα τρυκ για να ξεγελάσουν τους ναυτικούς και να προκαλέσουν τη σύγκρουση των πλοίων πάνω στις βραχώδεις ακτές. ΄Ενα απ΄αυτά ήταν το τέχνασμα με τους φάρους και τα φώτα της στεριάς που τα αναβόσβηναν έτσι ώστε να μπερδέψουν τα σκάφη και να πέσουν στα βράχια.Και μετά τα κούρσευαν.Στη μέσα Μάνη άκουσα την έκφραση σιδεροκέφαλος που την χρησιμοποιούν για τα δύστροπα παιδιά και παραπέμπει στην εποχή των Κακαβούληδων. Οι ναυτικοί του 18ου προειδοποιούσαν τα καράβια να περνούν μακρυά από τις ακτές της Μάνης με την εξής παροιμία :

Από τον Κάβο Ματαπά
σαράντα μίλια μακριά
κι από τον Κάβο Γκρόσσο
σαράντα κι άλλα τόσα


Eπίσης στη Μάνη ζουν και οι απόγονοι των πειρατών .Πολλοί έχουν διατηρήσει και τους πύργους τους , όπως οι Κουτσουλιέρηδες , οι Αραπάκηδες, οι Τρουπάκηδες .Ο πύργος του Σάσσαρη στο Μέζαπο δυστυχώς κατέρρευσε γιατί κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για τη διατήρησή του .Όπως πάντα το ελληνικό κράτος και οι ανίδεοι λειτουργοί του έλαμψαν δια της απουσίας τους.

14 comments:

faraona said...

Φοβερες οι λεπτομερειες του κειμενου για τους πειρατες της Μανης.Νασαι καλα Κατερινα που μας ταξιδεψες σ εκεινες τις εποχες.Σε φιλω.

faraona said...

Εχουμε κι εμεις κρυο αλλα οχι πολυ.
Πανε στο ποστ του Πανου να δεις.Κατι τον επιασε αυτες της μερες με τη Σαλονικη.Ισως(δες το προτελευταιο του ποστ)γιατι ειδε εδω στο λιμανι καποιο παλιο καραβακι του Θερμαικου.Φιλω σε παλι.

Anonymous said...

Ομορφη και εμπεριστατωμένη η αναφορά στον τόπο σου.Φαντάζομαι τις γαλέρες να ξεκινούν από την Ελαφόνησο και να προσπαθούν να φτάσουν κάτω στη Κρήτη και για να προσαράξουν στο καστρο της Γραμβούσας.(ω ναι από χανιά η καταγωγή!). Για το βιβλίο σου δεν μπορώ να πω και πολλά... μου το χάρισε πρόσφατα ενας αγαπημένος φίλος και όλο ξαναγυρνώ για να πάρω μια γεύση από τον τόπο σου , που τόσο πολύ μοιάζει με τον δικό μου!
Να'σαι καλα! Καλη εβδομάδα

βασίλης said...

Το Μεγάλο Αλγέρι λοιπόν ήταν το Οίτυλο και κατ' επέκταση όλη η επικράτεια της Μανης. Η φτωχή παραγωγή της έτσι κι αλλιώς χέρσας γης οδήγησε εκείνη την εποχή στην πειρατεία πολλούς μανιάτες. Και τα ονόματα των πειρατών που αναφέρεις και οι οικογένειες αυτές σημερά αρκετά γνωστές. Ροζαίοι, Φελουριάνοι, Γερακάρηδες, Μιχελιάνοι. Ο πύργος των Τρουπάκηδων πολύ γνωστός και εντυπωσιακός. Είναι πράγματι κρίμα η εγκατάλειψη της πολιτιστικής και πολιτισμικής κληρονομιάς μας από το κράτος. Γίνονται βήματα αλλά απελπιστικά αργά. Ειδικά κάποιοι πύργοι αποτελούν την αρχή της σύγχρονης ιστορία της Ελλάδας. Γνωρίζεις σίγουρα Κατερίνα ότι ενώ είχε απελευθερωθεί η Ελλάδα από χρόνια, στη Μάνη μέχρι το 1880-1890χτίζανε πολεμόπυργους, γιατί για τους μανιάτες τότε ο πόλεμος και ο αγώνας για την προάσπιση των ιδιοκτησιών και των κεκτημένων δεν τέλειωσε ποτέ και τίποτα δεν ήταν δεδομένο. Είναι ευχάριστο που έχουν ανακαινισθεί πύργοι στη Βάθεια για ξενώνες και για τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες όπως του Τσιτσιρή με τον πύργο του στο Σταυρί. Αλλά δεν φτάνουν. Πολλοί πύργοι με ιστορία από πίσω γκρεμίζονται ή έχουν μείνει ερείπια κυρίως λόγω αδιαφορίας και γραφειοκρατίας και όχι έλλειψης πόρων. Πολύ ενημερωτικό το ποστ, σε ευχαριστoύμε, καλό σου βραδυ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ said...

Χαίρομαι πολύ που συμφωνούμε αγαπητοί μου φίλοι .Εχω κι εγώ πύργο στην Μάνη που είναι υπο κατάρρευση.Δυστυχώς η Μάνη δεν εκτιμήθηκε όσο της άξιζε .Και το νομικό καθεστώς των πύργων είναι λίγο περίεργο.Λόγω του μεγάλου αριθμού των κληρονόμων οι περισσότεροι πύργοι είναι στα δικαστήρια.Για μένα η Μάνη είναι το Άγιο Όρος του Νότου.΄Επρεπε να αναδειχθεί περισσότερο η ιστορία και η αρχιτεκτονική της .Επίσης είναι πολύ γοητευτική η ιστορία των πειρατικών χρόνων που είχαι σχεδόν άγνωστη .Ενδεχομένως αυτό να αποτελέσει το θέμα του επόμενου βιβλίου μου. Χάρηκα που τα είπαμε .

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ said...

Θαλασσινή μου , ελπίσω να σου αρέσει το βιβλίο μου το Μεγάλο Αλγέρι .Είναι η ιστορία της οικογενειακής μας βεντέτας στην Μάνη εξαιτίας της οποίας βρεθήκαμε στη Βόρεια Ελλάδα.Η ιστορία είναι σε μεγάλο βαθμό αληθινή .

Λακων said...

Έχω κάνει ένα αφιέρωμα για τις τότε συνθήκες στη Μάνη.
Περιγραφή απο Τούρκο.
Αν ενδιαφέρεσαι ρίξε μια ματιά.
lakonizein.blogspot.com/2008/02/blog-post_03.html
Πάντως και απο τη δική σου ανάρτηση πήρα επιπλέον πληροφορίες.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ said...

Γειά σου πατριωτάκι.Χαίρομαι που σου άρεσαν αυτά που έγραψα .Η Μάνη είναι ανεξάντλητη .Όποια περίοδο να εξετάσεις είναι μια συναρπαστική εμπειρία.Εγώ τελευταία ανακάλυψα τις ρίζες μου καθώς έγραφα το μυθιστόρημά μου Μεγάλο Αλγέρι , που είναι η ιστορία της οικογενειάκής μας βεντέτας στη Μάνη και συγκεκριμένα στη Χαριά της Αρεόπολης.Με την Μάνη έχω πάθει ψύχωση και έρωτα αγιάτρευτο κι όσο την ψάχνω τόσα περισσότερα πράγματα ανακαλύπτω που με κάνουν να νιώθω περίφανη για την καταγωγή μου .

Λακων said...

Ειλικρινά νόμιζα πως έχεις μεγαλώσει στη Μάνη!!!
Ναι όντως έχεις ψύχωση και μάλλον καλώς πράττεις ;)

EKT said...

Αγαπητή κ. Καριζώνη,
Χαίρομαι που βρήκα το blog σας. ΄Εχω διαβάσει μόνο δύο από τα βιβλία σας το "Τσάι με τον Καβάφη" και το ' Ο ΄Αγγελος μου ήταν έκπτωτος" και μου άρεσαν πολύ. Το "Αλγέρι" είναι στη λίστα αναμονής.. Βρήκα πολύ ενδιαφέρουσα την ανάρτησή σας για τους πειρατές στη Μάνη. Αν σας ενδιαφέρει μπορείτε να επισκεφθείτε και το δικό μου blog http://tsamadou.psichogios.gr και να διαβάσετε κάποια πράγματα που γράφω για ένα ξερονήσι, άντρο πειρατών στη δυτική πλευρά της Μεσσηνίας. Πράγματι το θέμα της πειρατείας στην Ελλάδα είναι πολύ ενδιαφέρον και δεν σας κρύβω ότι με έχει και μένα απασχολήσει.
Για το "σιδεροκέφαλος" νομίζω ότι υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις,εκτός αυτής που δίνετε. Επίσης μια άλλη άποψη για τα "κακαβούλια είναι πως το προσωνύμιο το έδιναν στους Μανιάτες λόγω του μελαχρινού δέρματός τους που έμοιαζε σαν τον πάτο των "κακαβιών", των μεγάλων καζανιών που είχαν μαυρίσει από τις φωτιές. Βλέπετε έχω και έγω κάποιες απώτερες ρίζες από εκεί...
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Ελένη Κ. Τσαμαδού

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ said...

Kυρία Τσαμαδού , σας ευχαριστώ πολύ που επισκεφτήκατε το μπλοκ μου . Κι ακόμα περισσότερο που σας άρεσαν τα βιβλία μου .Το Μεγάλο Αλγέρι το θεωρώ το πιο αυθεντικό γιατί συνδέεται με την μανιάτικη καταγωγή μου.Χαίρομαι που έχετε κι εσείς ρίζες από την θρυλική αυτή γη. Για το σιδεροκέφαλος , σαφώς έχει κι άλλες σημασίες .Όταν προσλήφθηκα στην Εθνική Τράπεζα μας έδωσαν την ευχή να είμαστε σιδεροκέφαλοι . Αυτό έχει βέβαια άλλη σημασία .Αλλά το σιδεροκέφαλος μου το είπαν οι ίδιοι οι μανιάτες ότι έναι έκφραση που έχει μείνει από την εποχή των Κακαβούληδων. Για τους Κακαβούληδες υπάρχουν πολλές εξηγήσεις . Η μία είναι από την κακαβιά που μαγείρευαν μέσα στην χύτρα , η άλλη είναι από την κακή βούληση που την απέδιδαν στους μανιάτες γιατί δεν πλήρωναν τους φόρους στους οθωμανούς και μια άλλη είναι τα κακοβούνια δηλαδή τα άγονα και ξερά βουνά της Μάνης. Έχω διαβάσει και την εξήγηση που δίνετε κι εσείς .Δεν ξέρω ποια είναι η ορθώτερη γιατί ο καθένας δίνει δική του ερμηνεία .Χαίρομαι πολύ που ασχολείστε με την ιστορία της πειρατείας.Εγώ φιλοδοξώ να γράψω ένα μυθιστόρημα με πειρατές .Δεν ξέρω αν τα καταφέρω γιατί είναι λίγα τα στοιχεία για τη Μανιάτικη Πειρατεία , αλλά θα συνεχίσω να ψάχνω και ίσως τα καταφέρω.

EKT said...

Αγαπητή κ. Καριζώνη,
Ευχαριστώ πολύ για την απάντησή σας. Πολύ ενδιαφέροντα όσα μου γράψατε για την ετοιμολογία του "σιδεροκέφαλος"και του "κακαβιού". Πάντως στη Μεσσηνία, που είναι η ιδιαίτερη πατρίδα μου, ακόμη και σήμερα τα μεγάλα καζάνια "κακάβια" τα λένε.

Πέραν της μακρινής, πολύ μακρινής για μένα,μανιάτικης ρίζας, έχουμε ως φαίνεται και κάτι άλλο κοινό, τη σχέση με την Εθνική Τράπεζα...και φυσικά τα βιβλία.
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Ελένη Κ. Τσαμαδού

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΡΙΖΩΝΗ said...

Μη μου πείτε ότι κι εσείς δουλέψατε στην Εθνική Τράπεζα! Εγώ ευτυχώς συνταξιοδοτήθηκα και μπόρεσα να συνεχίσω το γράψιμο. Πρόλαβα την δεκαπενταετία και σώθηκα αλλιώς θα ήμουν ακόμα μέσα.΄Εριξα μια ματιά στο μπλογκ σας και βρήκα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα .Όμως δεν μπόρεσα να βρω αυτά που λέτε για την πειρατεία.Μήπως μπορειτε να μου πείτε σε ποιά ακριβώς ημερομηνία βρίσκεται αυτη η ανάρτηση;

EKT said...

Η εγγραφή είναι στις 12.9.2007. Δεν λέει πολλά. "Δύση στο Ιόνιο" τιτλοφορείται και έχει υπότιτλο "Στρατηγοί και Πειρατές".
Ναι,υπηρέτησα στην Εθνική, στο Δικαστικό.΄Εφυγα το 2000 με κάποια από τις εθελουσίες...