Saturday, October 22, 2011

Καριζώνη Κατερίνα Ο χάρτης των ονείρων, μυθιστόρημα , εκδόσεις Καστανιώτη

Ίσως να μη θυμόμασταν πια
το ραντεβού με την Αλίκη
Ίσως να το θυμόμασταν
χωρίς διάθεση σχολιασμού
κι εκείνη να χε απο καιρό πεθάνει
... φορώντας τα κίτρινα, σκελετωμένα γάντια της
σε κάποιο σταθμό του Άμστερνταμ
ή στη Θεσσαλονίκη
την ώρα που άλλαζαν τα δρομολόγια των τραίνων...

Πρόκειται για ένα ποίημα, από τα αγαπημένα μου της Κατερίνας Καριζώνη

Να την ευχαριστήσω λοιπόν κι εγώ με τη σειρά μου που με επέλεξε για ομιλητή σχετικά με το Χάρτη των ονείρων.


Ακούμε όλο και συχνότερα στην εποχή μας πως πλέουμε σε ‘αχαρτογράφητα νερά’. Εφόσον λοιπόν τα νερά παραμένουν αχαρτογράφητα, θα μπορούσαν τα όνειρα να αποκτήσουν έναν χάρτη; Και εάν καταγραφόταν σε έναν χάρτη, θα εξακολουθούσαν να είναι όνειρα; Η λογοτεχνία έχει πάντα απαντήσεις στα πιο συναρπαστικά και παράδοξα ερωτήματα. Και συνήθως απαντήσεις εξίσου συναρπαστικές και παράδοξες.


Στην ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, οι ιστορίες που διαδραματίζονται κατά το μεσαίωνα –έστω και στην ύστερη περίοδό του- δεν καταλαμβάνουν ιδιαίτερο χώρο. Εξαίρεση, αμφιλεγόμενης όμως αξίας, αποτελεί το είδος του αποκαλούμενου και ιστορικού μυθιστορήματος. Από την άποψη αυτή, τα θέματα και οι εποχές που δεν έχουν τύχει ιδιαίτερης λογοτεχνικής ‘επεξεργασίας’, παρουσιάζουν πάντα ένα ενδιαφέρον. Η συγκεκριμένη ιστορία όμως παρουσιάζει ενδιαφέρον και για επιπλέον λόγους.


Στο εν λόγω βιβλίο, η Κατερίνα Καριζώνη στήνει μια όμορφη, εύληπτη ιστορία. Βασικός της πυρήνας ο βίος και η πολιτεία του Νικόλα Μοστράτου, φτωχού ψαρά και wannabe χαρτογράφου από την Πάρο, που καταλήγει κάποια στιγμή πλούσιος και επιτυχημένος στη Βενετία για να επιστρέψει στη συνέχεια κοντά στο νησί του, συγκεκριμένα στην Αντίπαρο. Το εντασιακό σημείο της εξιστόρησης είναι ο μόνιμος, ακαταπόνητος έρωτάς του για την κόρη ενός ευγενούς, την Ευγενία, έρωτας που θα περάσει σχεδόν από όλες τις δοκιμασίες, τις διακυμάνσεις και τα στάδια δίχως ποτέ να κατορθώσει να ευοδωθεί ολοκληρωτικά. Το ιστορικό context είναι οι μεσαιωνικές κοινωνίες των Κυκλάδων. Ειδικότερα, θα μπορούσαμε να πούμε πως η παρακμή της Βενετοκρατίας συναντά την ακμή του ήρωα που σύντομα θα ακολουθήσει το δρόμο που ονειρευόταν για να επιστρέψει αργότερα στο σημείο μηδέν…

Ο έτερος αφηγηματικός πυλώνας, και συνάμα συνθήκη, είναι η επέλαση του πειρατή Μπαρμπαρόσα, κυρίαρχου των θαλασσών εκείνους τους καιρούς. Η πειρατεία και οι κατακτητικές διαθέσεις του Μπαρμπαρόσα αποτελούν κατά ένα τρόπο μια εξωτερική απειλή για την Πάρο σε σχέση με την εσωτερική απειλή των κοινωνικών ανισοτήτων και την ακόμη πιο εσωτερική των ανεκπλήρωτων ονείρων. Η πειρατεία επανέρχεται στο έργο της Καριζώνη, λογοτεχνικά και επιστημονικά – υποψιάζομαι πως μπορεί να επανέρχεται και στην ίδια της τη ζωή. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα συνδυασμένης λογοτεχνικής έμπνευσης και πραγματολογικής έρευνας.

Ασφαλώς ο βασικός πυρήνας μιας αφήγησης αποτελεί συνήθως το πρόσχημα. Πάντα αναζητούμε το κρυμμένο, υπεκφεύγον νόημα, την αλληγορική και ποιητική γλώσσα που μας θέλγει στα λογοτεχνήματα. Έτσι, και στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο χάρτης των ονείρων αποκτά και μια κυριολεκτική, συγγενική σημασία σε σχέση με την ονομασία του: μετατρέπεται σε μια τοιχογραφία της εποχής, μια ισορροπία μεταξύ της απόδοσής της και της ανθρωπολογικής προσέγγισης των χαρακτήρων.

Η Κατερίνα Καριζώνη χρησιμοποιεί επιδέξια σε ορισμένες περιπτώσεις το μεσαιωνικό λεξιλόγιο. Εξακολουθώ να εκτιμώ το πολυσχιδές συγγραφικό της έργο και αναμένω το επόμενο (αναπάντεχο) της βήμα. Άλλωστε ο ‘χάρτης των ονείρων’ έχει ήδη βρει τη θέση του στο χάρτη της ελληνικής λογοτεχνίας.


Ιορδάνης Κουμασίδης, από την παρουσίαση στο Public 20.10.2011

No comments: